Η πτώση του τοίχους του Βερολίνου έφερε την πτώση του ανατολικού μπλοκ, έφερε και τις ανακατατάξεις στο εσωτερικό της χώρας των αετών. Η οργή μεγαλώνει και το μίσος ξεχειλίζει. Οι φοιτητές συνεχίζουν τον αγώνα. Ο λαός ζητάει αλλαγή, ζητάει δημοκρατία και πιέζουν τον κομμουνιστή ηγέτη Ραμίζ Αλία, ο οποίος αναγκάστηκε να παραδεχτεί τον πολυκομματισμό. Ωρίμασαν, πλέον, οι συνθήκες ώστε και οι Έλληνες της Αλβανίας, να συσπειρώνονταν και να δημιουργούσαν τη δική τους οργάνωση.
Στις 11 Ιανουαρίου 1991, στην Δερβιτσιάνη, ίδρυσαν τη δική τους οργάνωση, την ΟΜΟΝΟΙΑ, την οργάνωση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, κάνοντας πραγματικότητα έναν πόθο συγκεντρωμένο μέσα στις καρδιές όλων των Ελλήνων, όλων εκείνων που θυσιάστηκαν, που φυλακίστηκαν κι εξορίστηκαν, που εκτελέστηκαν και χάθηκαν χωρίς ίχνος, χωρίς τάφο, χωρίς όνομα.
Στις 19 Φεβρουαρίου 1991 κατατέθηκε η αίτηση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και στις 22 Φεβρουαρίου ο Υπουργός Δικαιοσύνης της Αλβανίας παραδίδει την απόφαση της ίδρυσης. Ο αντίλαλος της ίδρυσης ξαπλώθηκε σαν το Πασχαλιάτικο άρωμα στον βορειοηπειρωτικό χώρο, σαν κεραυνός στους εθνικιστικούς αλβανικούς κύκλους. Για πρώτη φορά οι Βορειοηπειρώτες κοιτάχτηκαν στα μάτια. Μέσα τους ξύπνησαν τα μαθήματα των προγόνων τους, η αγάπη για τους τυραννισμένους συμπατριώτες τους, η επιθυμία για ένα καλύτερο αύριο. Έδωσαν το χέρι ο ένας στον άλλον, συσπειρώθηκαν και βροντοφώναξαν για την δική τους οργάνωση, τη δική τους φωνή, το δικό τους όραμα και σύμβολο.
Η ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ήταν μια αναγκαιότητα. Αυτή αναπτέρωσε τις ελπίδες των πολυβασανισμένων και καταπιεσμένων, από το δικτατορικό καθεστώς, Βορειοηπειρωτών, για ένα καλύτερο μέλλον που θα εκπλήρωνε και θα δικαίωνε τους πόθους των παππούδων και προπαππούδων τους.
Η 11 Ιανουαρίου ήταν το γλυκοχάραμα που ήρθε ν' απαλλάξει την Ε. Ε. Μειονότητα από το βαθύ σκοτάδι μιας 50χρονης νύχτας.
Τα πρώτα ανακοινωθέν
«Η ΟΜΟΝΟΙΑ ιδρύεται να εκπληρώσει ένα ιερό ιδανικό, να δυναμώσει το εθνικό και δημοκρατικό φρόνημα, να υπερασπίσει με δημοκρατικά μέσα την εθνική ταυτότητα και τα δικαιώματα των Ελλήνων της Μειονότητας, όπου κι αν βρίσκονται, τα οποία προβλέπονται στο νέο αλβανικό Σύνταγμα και στα βασικά διεθνή ντοκουμέντα για τις εθνικές μειονότητες…», αναφέρεται στην πρώτη έκκληση της Ομόνοιας.
«Να είμαστε πραγματικά ένα γνήσιο ελληνικό κομμάτι στον τόπο των προγόνων μας, με πλήρη επικοινωνία με το έθνος μας, κρίκος φιλίας μεταξύ του Ελληνικού και Αλβανικού λαού στα πλαίσια της διαβαλκανικής και Ευρωπαϊκής Συνεργασίας. Να είμαστε ελεύθερη στην έκφραση και ανάπτυξη της ταυτότητας μας, της θρησκείας μας, της γλώσσας μας. Ελεύθεροι να χαιρόμαστε τα δικαιώματα μας…», τονίζεται στο πρώτο επίσημο ανακοινωθέν.
«Παιδιά της ελληνικής μειονότητας που βρίσκεστε στο εξωτερικό, κυρίως στην Ελλάδα. Μη λησμονάτε τα σπίτια σας. Μη λησμονάτε τη μάνα και πατέρα σας. Έχετε εδώ την αδερφή και τη γυναίκα σας. Έχετε τα παιδιά σας. Είναι το αίμα σας. Το αίμα φωνάζει. Ο τόπος μας απειλείται. Ο όρκος μας είναι ένας: «Ολοζωής εδώ στα χώματά μας!» τονίζει στην έκκλησή της για ν' αποτρέψει το μεγάλο κύμα φυγής και την απειλή της εκκένωσης του χώρου.
Η φοβία και οι αντιδράσεις
Με αυτές τις εκκλήσεις, με αυτά τα ανακοινωθέντα, η ΟΜΟΝΟΙΑ με ταχείς ρυθμούς εξαπλώθηκε σ' ολόκληρη την Αλβανία και μπόρεσε να συσπειρώσει γύρω της όλους τους Έλληνες, να αναζωπυρώσει μέσα τους το εθνικό τους φρόνημα, που μάταια το είχε καταπνίξει το δικτατορικό καθεστώς.
Αυτή η εκπροσώπηση φόβισε τους Αλβανούς κυβερνώντες και τον Ιανουάριο 1992 ψηφίζεται ο εκλογικός νόμος ο οποίος δεν επιτρέπει την Ομόνοια ως εκλογικό υποκείμενο στις δεύτερες πλουραλιστικές εκλογές, αφαιρώντας έτσι το δικαίωμα της ΕΕΜ ν' αντιπροσωπευτεί στην αλβανική βουλή.
Η Ομόνοια επιμένει
Η Ομόνοια, όμως επιμένει. Στις 24 Φεβρουαρίου της ίδιας χρονιάς (1992) το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενέκρινε το κόμμα Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΑΔ) που στήριζε η Ομόνοια και στις κοινοβουλευτικές εκλογές της ίδιας χρονιάς αναδείξαμε 2 βουλευτές. Ενώ στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης της ίδιας χρονιάς 3 νομάρχες, 2 δημάρχους, 9 επάρχους και πάρα πολλούς νομαρχιακούς, δημοτικούς και επαρχιακούς συμβούλους. Αυτό ήταν μια μεγάλη νίκη.
Τα υπομνήματα, οι δηλώσεις, οι διαμαρτυρίες, σε τακτά χρονικά διαστήματα, εντός κι εκτός χώρας, έδειχναν τον παλμό της Ομόνοιας. Έδειχναν την σοβαρότητα, την διορατικότητα, την αγωνιστικότητα. Αποκορύφωμα αυτών το Ψήφισμα του 1993, με 12 αιτήματα όπου στάλθηκε σε όλους τους φορείς.
Τα τεράστια συλλαλητήρια της 13ης Οκτωβρίου 1991 και της 23ης Φεβρουαρίου 1992 στους Αγίους Σαράντα και της 10ης Αυγούστου 1992 στο Αργυρόκαστρο, η αποχή από τα μαθήματα μαθητών και δασκάλων, έφεραν σε πέρας το άνοιγμα ελληνικών σχολείων στις πόλεις των Αγίων Σαράντα, Δελβίνου και Αργυροκάστρου και στα χωριά με μεικτό πληθυσμό: Εξαμίλια, Μετόχι, Μπίστρισσα και ΜΤΣ.
Τα υπομνήματα και οι διαμαρτυρίες ανάγκασαν το Συμβούλιο της Ευρώπης και τον ΟΑΣΕ να επισκεφτεί το χώρο μας. Στις 23 Ιουλίου 1993 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκδωσε το Ψήφισμα για Πολιτιστική και Θρησκευτική Αυτονομία της Ελληνόφωνης Μειονότητας στην Αλβανία.
Στις 27 Αυγούστου 1993 οι Χιμαριώτες στέλνουν στον Ύπατο Αρμοστή του ΟΑΣΕ, κ. Βαν Ντε Στουλ, μια μακρά επιστολή με τα αιτήματά τους, όπου προείχε το αίτημα της εθνικότητας.
Ο αλβανικός εθνικισμός στο μεγαλείο του
Με καχυποψία είδαν την ίδρυση και την αναβάθμιση της Ομόνοιας οι εθνικιστικοί αλβανικοί κύκλοι οι οποίοι άρχισαν έναν οργανωμένο και μεθοδευμένο αγώνα εναντίον της μέχρι που να την διαλύσουν. Άρχισαν μια ανοιχτή επίθεση κατηγορώντας την ως μια οργάνωση φασιστική και εθνικιστική κι εξαπέλυσαν ένα κύμα βίας και φοβέρας, πίεσης, κλεψιάς και μέχρι βίας με τα όπλα.
Καταστρέφουν τα γραφεία της Ομόνοιας στους Αγίους Σαράντα και Αργυρόκαστρο, καίνε τα καταστήματα των Ελλήνων εμπόρων, για να δοθεί το μεγάλο χτύπημα, η μεγάλη βολή τον Απρίλιο Ι994. Μια βολή που είχε στο στόχαστρο την ΟΜΟΝΟΙΑ, την Ε. Ε. Μ., την ίδια την Ελλάδα. Μια βολή που σήκωσε μέσα στη νύχτα απ' το φαγητό και το κρεβάτι δεκάδες Έλληνες της Αλβανίας και τους οδήγησε στα κρατητήρια. Που έβαλε στο εδώλιο του κατηγορούμενου και δίκασε 5 ηγέτες της ΟΜΟΝΟΙΑΣ με την κατηγορία, όπως τόνισε ο αείμνηστος Θοδωρής Βεζιάνης την ημέρα της δίκης: «Σήμερα εμείς βρισκόμαστε στο εδώλιο του κατηγορούμενου και δικαζόμαστε όχι γιατί διαπράξαμε κάποιο έγκλημα, αλλά απλώς επειδή είμαστε Έλληνες».
«Αυτές οι πράξεις αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ελευθεριών του ανθρώπου και της Μειονότητας και στοχεύουν να φοβίσουν την Εθνική Ελληνική Μειονότητα, να τραβήξει χέρι απ' τα δίκαια αιτήματά της και να παρατήσει τις πατρογονικές της εστίες» ανάφερε μία από τις πολλές διαμαρτυρίες της Ομόνοιας. Χάρη της στάσης αυτής, της άρτιας στάσης της Ελληνικής Κυβερνήσεως, και την συμπαράσταση του απανταχού Ελληνισμού, που βοήθησαν στην αποφυλάκιση και ανέτρεψαν την θανατική ποινή των 5 κατηγορουμένων.
Ο αγώνας συνεχίζεται
Χάρη σ' αυτές και σε κάθε τέτοιες απαντήσεις η ΟΜΟΝΟΙΑ, ο Ελληνισμός βγήκαν ξανά δυνατοί. Και βγήκαν δυνατοί γιατί η Ομόνοια ανέβασε το κύρος και την υπόληψή της διαμέσου της πολιτισμένης εμφάνισης και των δημοκρατικών μορφών απαιτήσεις των δικαιωμάτων και προστασίας των συμφερόντων της όχι μόνον στο αλβανικό αλλά και στα ευρωπαϊκά πλαίσια.
Και ο αγώνας συνεχίζεται. Το Μάρτιο του 1999 το Γενικό Συμβούλιο αναφέρει πως η Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία μέσω του πολιτικού της φορέα, της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, επιμένει ότι δεν είναι διατεθειμένη, ούτε να λησμονήσει την ιστορία της και τα ιστορικά κεκτημένα από τους διεθνείς οργανισμούς, ούτε να κάνει παραχωρήσεις, αλλά, σεβόμενη τις διεθνείς συμβάσεις και οργανισμούς, όπως και τους θεσμούς του κράτους στο οποίο ανήκει, θα αγωνίζεται για την επικύρωση και έμπρακτη εφαρμογή των δικαιωμάτων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθνικών δικαίων. Θεωρούμε, συνεχίζει η δήλωση, ότι η καλύτερη λύση των εθνικών προβλημάτων είναι εκείνη που συνεπάγεται της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών με ειρηνικά και δημοκρατικά μέσα.
Το 2000, βάσει των διαμαρτυριών της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, γίνεται θρύψαλα η μάσκα της αλβανικής νοθείας και βίας, τοποθετείται στο τραπέζι των Ευρωβουλευτών ο φάκελος Χιμάρα. Καταπέλτης η Έκθεση των Διεθνών παρατηρητών, για πρώτη φορά το ΣΤΕΙΤ ΝΤΙΠΑΡΤΕΡ αναφέρεται στην έκθεσή του για την καταπάτηση των δικαιωμάτων της Ε Ε Μ. Το Συμβούλιο της Ευρώπης επισημάνει: «Στη Χιμάρα που ζει ελληνόφωνη Μειονότητα, το τέλος της καμπάνιας σημαδεύτηκε από εθνικιστικές ρητορικές, έλαβαν χώρο σοβαρές παρατυπίες».
«Παρότι δεν υπάρχουν πρόσφατες επίσημες στατιστικές σχετικά με το μέγεθος των διαφόρων εθνικών κοινοτήτων η Ελληνική κοινότητα είναι αρτιότερα οργανωμένη και απολαμβάνει τη μεγαλύτερη προσοχή και στήριξη από το εξωτερικό...», τονίζεται στην ετήσια Έκθεση Αμερικανικού ΥΠΕΞ, για τις εθνικές και φυλετικές μειονότητες.
Και ο αγώνας συνεχίζεται.
Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα, μέσω του πολιτικού της φορέα, την ΟΜΟΝΟΙΑ, θα επιμένει ότι δεν είναι διατεθειμένη, ούτε να λησμονήσει την ιστορία της και τα ιστορικά κεκτημένα από τους Διεθνείς Οργανισμούς, ούτε να κάνει παραχωρήσεις, αλλά σεβόμενη τις διεθνείς συμβάσεις και οργανισμούς, όπως και τους θεσμούς του κράτους στο οποίο ανήκει, θα αγωνίζεται για την επικύρωση και έμπρακτη εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθνικών δικαίων.
Έκλεισαν τριάντα χρόνια από την ημέρα της ίδρυσής της. Τριάντα χρόνια "ΟΜΟΝΟΙΑ". τριάντα χρόνια αγώνα για την κατοχύρωση και διασφάλιση των Δικαιωμάτων και Ελευθεριών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Τριάντα χρόνια προσπαθειών για την διαφύλαξη και καλλιέργεια της εθνικής μας ταυτότητας. Τριάντα χρόνια ανοδικής πορείας, συσπείρωσης όλων των Ελλήνων στους κόλπους της, αναγνώρισης εντός κι εκτός της χώρας, συνεργασίας βάση των αρχών της ισοτιμίας, ισονομίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μπορεί αυτός ο αγώνας να ήταν πότε πιο έντονος, πότε πιο ήπιος, αλλά ποτέ δεν σταμάτησε, διότι ΟΜΟΝΟΙΑ ίσων αγώνας για τα εθνικά μας δίκαια.
Βαγγέλης Παπαχρήστος / sfeva.gr
