Η Γιορτή των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε, ως Γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων. Πάντοτε έχει γίνει αγώνας για τη διάδοση των γραμμάτων στο χώρο μας. Των Ελληνικών Γραμμάτων. Σε όλες τις δεκαετίες και σε όλα τα συστήματα, γιατί ο κυριότερος στόχος όλων των κυβερνήσεων σε όλες τις δεκαετίες ήταν η αλλοίωση και η αφομοίωση του εδώ ελληνισμού. Μια αφομοίωση που θα πραγματοποιούνταν με την κατάργηση της γλώσσας και του πολιτισμού, της θρησκείας και των ηθών και εθίμων. Μία αφομοίωση που δυστυχώς έμμεσα συνεχίζεται ακόμη σήμερα. Υπήρχε στις δεκαετίες αυτές μια ανταγωνιστικότητα μεταξύ του σκοπού της αφομοίωσης, που προσπαθούσαν να φθάσουν οι διάφορες κυβερνήσεις και της σκληρής πάλης των φωτοδοτών των Ελληνικών Γραμμάτων για τη διαφύλαξη της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Έτσι εξηγείται η μεγάλη μάχη που έδωσαν οι δικοί μας δάσκαλοι στη δεκαετία του τριάντα κατά της απόφασης του Βασιλιά Ζώγκου να κλείσει τα ελληνικά σχολεία στο χώρο μας. Μια μάχη που οδήγησε το θέμα στο Δικαστήριο της Χάγης το οποίο δικαίωσε τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό κι έκανε να λάμψει το πρόσωπο των στυλοβατών των ελληνικών γραμμάτων. Έτσι εξηγείται η πενηντάχρονη μάχη που έδωσε ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός, μα ιδίως οι Φωτοδότες των Ελληνικών Γραμμάτων, στην περίοδο της κομμουνιστικής δικτατορίας για την διαφύλαξη της γλώσσας, του πολιτισμού, των ήθη και εθίμων, των λαϊκών μας παραδόσεων. Και είχε η μάχη αυτή τα δικά της θύματα. Στην πρώτη γραμμή τους Στυλοβάτες και Φωτοδότες των Ελληνικών Γραμμάτων. Εκατοντάδες δάσκαλοι και ιερείς φυλακίστηκαν. Δεκάδες απ' αυτούς πέθαναν στις φυλακές ή εκτελέστηκαν. Ποιο ήταν το μεγάλο τους αμάρτημα; Η μόνη τους «αμαρτία» και το μοναδικό τους «αδίκημα» ήταν η υπομονή και η επιμονή να διδάξουν την Ελληνική Γλώσσα, να δείξουν το μεγαλείο της από γενιά σε γενιά, παρά τις δυσκολίες, τις παρακολουθήσεις και τις πιέσεις των μυστικών και κρατικών υπηρεσιών, παρά της έλλειψης του διδακτικού υλικού. Ο Φίλιππας Παπαθανασίου από τη Ραχούλα των Αγίων Σαράντα για τα ελληνικά γράμματα φυλακίστηκε. Κι όχι μόνον. Πέθανε στις φυλακές του Μπουρελίου χωρίς τάφο και χωρίς όνομα. Μπήκε όμως το όνομά του στον μεγάλο τιμητικό κατάλογο «Οι Φωτοδότες των Ελληνικών Γραμμάτων». Στην αναμνηστική πλάκα, που η Αδελφότητα Λεσινιτσιωτών αφιέρωσε στον ιερέα δάσκαλο Γεώργιο Παπατάτση από την Άνω Λεσινίτσα γράφει: «Αγωνίστηκε για τα ελληνικά γράμματα και την διαφύλαξη της εθνικής ελληνικής συνείδησης. Στάθηκε αλύγιστος στις μεσαιωνικές φυλακές της κομμουνιστικής δικτατορίας του αλβανικού κομμουνιστικού καθεστώτος». Ο Δημήτρης Κ. Φίλης, όταν άρχισε τον αγώνα του για να γίνει Φωτοδότης των Ελληνικών Γραμμάτων θα έγραφε στο ημερολόγιό του: «Πέρα το σκοτάδι. Σήμερα ξημέρωσε μια καινούργια μέρα. Είναι η μέρα του φωτός, των γραμμάτων, της ορθοδοξίας και της αναγέννησης». Στο εκτελεστικό απόσπασμα οδήγησαν οι δήμιοι τους φωτοδότες ελληνοδιδάσκαλους: Αριστοτέλη Χαρμπάτση από τη Δίβρη, ο οποίος όταν ο εισαγγελέας του πρότεινε να αρνηθεί αυτά που είπε κι έκανε του απάντησε: «Έλληνας γεννήθηκα και Έλληνας θα πεθάνω. Θα κόψετε 5 – 10 δέντρα, αλλά πολλά άλλα κλωνάρια θ΄ απολύκουν». Το Γιώργο Ι. Λίτσα από την Κάτω Λεσινίτσα, που εκτελέστηκε ανυπεράσπιστος και ανυπολόγιστος από τα βέβηλα χέρια των Αλβανών παρτιζάνων, τους ελληνοδιδάσκαλους Ανδρέα Ανδρεάδη από την Καλογοραντζή, Ευθύμιο Γκίκα από τη Σωπική, Παναγιώτη Ζέρβα από το Χλωμό, Θεοδόση Λαζάκη από το Κλεισάρι, Ευθύμιο Τάταρη από τη Δρόβιανη ,τον ιερέα Αχιλλέα Γραμματικό από το Λιμπόχοβο και Κωνσταντίνο Βώζδο από την Κοσοβίτσα και τόσους και τόσους άλλους, που έχουν προσφέρει τόσα πολλά για τα ελληνικά γράμματα και τη μητρική γλώσσα. Η λίστα αυτών που φυλακίστηκαν για τα ίδια ιδεώδη είναι πολύ πιο μεγάλη. Στη λίστα αυτή έχουν γραφτεί με χρυσά γράμματα τα ονόματα του Μ. Βράνου, Ν. Γκάζκα και Α. Καλυβόπουλου από τους Βουλιαράτες, του Μ. Γκιόκα και του ιερέα Β. Σίνη από την Πέπελη, του Γ. Ζώη, Γ. Τσιάμη, και Θ. Φωτίου από το Τεριαχάτι, του Χ. Λιάκου, Σ. Μάσσιου και Θ. Μάλλιου από τη Δερβιτσιάνη, του Κ. Θάνου από τη Γορίτσα, του Λ. Μπέκα από το Λόγγο, του Κ. Λώλη από τη Βόδρυστα, του Β. Γιοβάννη και Δ. Πήλιου από το Λαζάτι, του Σ. Σακελαρίου και Ν. Κώτση από τη Δίβρη, του Δ. Τζώρου από τη Μάλτσανη, του Γ. Μάσσιου, Σ. Ιωαννίδη και Β. Ζάχου από το Αλύκο, του Σ. Θωμά και Δ. Οικονόμου από το Σωπίκι, του Φ. Παπαχρήστου από το Υμερεφέντι, του Δ, Φίλη από τη Σμίνετση, του Σ. Θωμά από την Αρδάσοβα και πολλών άλλων δασκάλων, ιερέων κι ανθρώπων του πνεύματος, όλων εκείνων που εκτέλεσαν στο ακέραιο τα εθνικά τους χρέη, αυτούς που έχουν προσφέρει όχι μόνον για τη μητρική γλώσσα, αλλά και προς το ένδοξο έθνος μας. Αυτούς που ο λαός της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας θα τους θυμάται πάντοτε, θα τους ευγνωμονεί για τον αγώνα και την προσφορά τους προς τα ελληνικά γράμματα και την μητρική γλώσσα. Ήταν οι φωτοδότες αυτοί γαλουχημένοι με πολλές αρετές: τη θέληση να υπηρετήσουν στις διάφορες γωνιές του χώρου μας, την αντοχή να καλλιεργήσουν το πνεύμα της νέας γενιάς, την αγάπη για τη μητρική γλώσσα και το έθνος μας και βάση αυτών των αρετών κατατάχτηκαν στο Αθάνατο Μνημείο των Μαρτύρων. Στη μεγάλη λίστα των στυλοβατών και φωτοδοτών των ελληνικών γραμμάτων συμπεριλαμβάνονται και οι συνταξιούχοι και οι εν ενεργεία δάσκαλοι, όλοι οι άνθρωποι των γραμμάτων, της επιστήμης. και του πνεύματος, που πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν στην ελληνική παιδεία, κουλτούρα, πολιτισμό, θρησκεία, σε όλες τις τέχνες και επιστήμες. Ο καθένας από το μετερίζι του. Ο καθένας από τη δική του οπτική γωνία. Οι πρώτοι όμως Φωτοδότες των Ελληνικών Γραμμάτων, θα είναι η πυξίδα μας. Η όρασή μας. Θα είναι το φως του ήλιου, μέσα στο σκοτεινό υπόγειο. Βαγγέλης Παπαχρήστος |
