Η Αλβανία είναι παράδεισος για τους λαθροθήρες. Τα όπλα και τα γρήγορα αυτοκίνητα δεν είναι οι μόνες απειλές για τα πουλιά που σταθμεύουν στην λιμνοθάλασσα Νάρτα στον Αυλώνα και στη γειτονική θαλάσσια περιοχή. Θα συναντήσουμε μερικούς από τους πιο διακεκριμένους Αλβανούς ειδικούς στην ορνιθοπανίδα, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη.
Η Αλβανία είναι ένα από τα πιο σημαντικά περάσματα για τα αποδημητικά πουλιά, που κινούνται μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής. Σήμερα υπάρχουν σχέδια να χτιστεί ένα διεθνές αεροδρόμιο μέσα στην προστατευόμενη περιοχή. Πάμε να κάνουμε μια έρευνα στους αλβανικούς υδροβιότοπους.
Μαζί μας είναι ο Άριαν Μαβρίκι, ένας γνωστός φωτογράφος της άγριας φύσης από το Κόσοβο. Η λιμνοθάλασσα Νάρτα είναι ένα από τα αγαπημένα του σημεία για τη φωτογράφιση πουλιών. Ντόπιοι ψαράδες, όπως ο Βίκτορ Μότσκα ψαρεύουν στη λιμνοθάλασσα. Ετοιμάζει τα δίχτυα που θα πάρει μαζί του. Δεν ανησυχεί για το μεγάλο αεροδρόμιο που σχεδιάζεται εδώ. Όπως πολλοί Αλβανοί πιστεύει ότι θα υπάρξουν σημαντικά οικονομικά οφέλη από την μαζική τουριστική ανάπτυξη της ακτογραμμής:
«Αυτό το αεροδρόμιο θα είναι κέρδος για τις πόλεις και τα χωριά μας. Θα είναι δίπλα μας. Δεν θα χρειάζεται να πηγαίνουμε πλέον στο αεροδρόμιο των Τιράνων. Επιπλέον θα κατασκευάσουν ένα δρόμο που θα πηγαίνει κατευθείαν στην παραλία. Θα χτιστούν πολλά ξενοδοχεία και αυτό θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας».
Επιστήμονες όπως ο Έραλντ Σέκα από την Αλβανική Ορνιθολογική Εταιρία και ο Ζίντιον Βόρπσι, project manager της περιβαλλοντικής οργάνωσης PPNEA είναι τρομοκρατημένοι. Αυτό το μέρος είναι ένα από τα πιο μεγάλα και τα πλέον σημαντικά οικοσυστήματα της Αλβανίας και της Μεσογείου.
«Τα πουλιά χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη διαδρομή στην Αδριατική για να μεταναστεύσουν. Εάν θέσουμε σε κίνδυνο αυτό το μέρος, θα είναι ένα εμπόδιο για αυτά» αναφέρει ο Έραλντ Σέκα. Ο Ζίντιον Βόρπσι συμπληρώνει:
«Αυτά τα σχέδια εναντιώνονται στην εθνική μας νομοθεσία, αλλά και τις διεθνείς διατάξεις. Η Αλβανία επιθυμεί να γίνει μέλος της Ε.Ε. και αυτά τα σχέδια είναι ενάντια σε οδηγίες που αφορούν τα πουλιά και τα ενδιαιτήματά τους. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε έναν τέτοιο παράδεισο».
Η Αλβανία έχει υπογράψει την Συμφωνία για την Προστασία των αφρικανο-ευρασιατικών υδρόβιων πτηνών, η οποία αφορά 92 είδη που βρίσκουμε στην λιμνοθάλασσα Νάρτα.
Λόγω όμως των επερχόμενων εκλογών, τα πολιτικά κόμματα, τόσο το κυβερνών κόμμα όσα και αυτά της αντιπολίτευσης είναι υπέρ της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής.
Η αλβανική οικονομία θα ωφεληθεί πολύ από τις τουριστικές επενδύσεις στο παραθαλάσσιο μέτωπο. Η βαλκανική χώρα είναι μία από τις πιο φτωχές στην Ευρώπη και η περιοχή έχει μεγάλη ανάγκη για οικονομική ανάπτυξη, που θα αυξήσει το εισόδημα των ντόπιων και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας.
Ο δήμαρχος Αυλώνα, Ντρίταν Λέλι μας παρουσιάζει την πόλη του ως τη μέλλουσα βασίλισσα του μεσογειακού τουρισμού. Η τοποθεσία του νέου αεροδρομίου φιλοξενούσε πάντα αεροδρόμιο: «Το αεροδρόμιο θα κατασκευαστεί σε μια περιοχή, όπου για πολλά χρόνια, πριν τη δεκαετία του '90, υπήρχε στρατιωτικό αεροδρόμιο. Ως δήμαρχος πιστεύω ακράδαντα ότι η οικονομική ανάπτυξη της πόλης θα ενισχυθεί σημαντικά από την κατασκευή του αεροδρομίου. Πιστεύω ότι θα πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατόν».
Οι δύο επιστήμονες μας οδηγούν στο χώρο που υπήρχε παλιά και θα γίνει το νέο αεροδρόμιο. Είναι ένας προστατευόμενος τόπος σχεδόν όλων των διεθνών περιβαλλοντικών δικτύων. Έχει εξαιρετική σημασία όχι μόνο για τα αποδημητικά είδη που φιλοξενεί, αλλά και για την βιοποικιλότητα. Έχει προταθεί επίσημα από την αλβανική κυβέρνηση ως υποψήφια περιοχή για το δίκτυο Emerald της Σύμβασης της Βέρνης. Πάνω από 200 είδη πτηνών βρίσκονται εδώ. Το επιχείρημα του πρώην στρατιωτικού αεροδρομίου δεν στέκει, για τους δύο επιστήμονες. Ο Έραλντ Σέκα από την Αλβανική Ορνιθολογική Εταιρία τονίζει:
«Το παλιό αεροδρόμιο δεν ήταν ένα κανονικό αεροδρόμιο. Χρησιμοποιόταν για στρατιωτική εκπαίδευση. Τώρα προτείνουν ένα κανονικό αεροδρόμιο με πολλές πτήσεις αεροπλάνων. Δεν είμαστε ενάντια στο αεροδρόμιο. Είμαστε ενάντια στην τοποθεσία που επέλεξαν».
Ο Ζίντιον Βόρπσι, project manager της περιβαλλοντικής οργάνωσης PPNEA τονίζει: «Αυτό είναι τεράστιο ζήτημα για όλο το δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών. Εάν υπάρξει προηγούμενο ότι μπορούμε να κτίζουμε όπου θέλουμε, ή να κάνουμε στρατηγικές επενδύσεις σε μια προστατευόμενη περιοχή, τότε αυτό μπορεί να συμβεί στο μέλλον και σε άλλες τέτοιες περιοχές».
Για να αλλάξουν την άποψη των ντόπιων, οι ορνιθολόγοι έκαναν κάτι πρωτότυπο: αντάλλαξαν ωραίες φωτογραφίες πουλιών με βαλσαμωμένα.
Ο ιδιοκτήτης της Ταβέρνας της Φιλίας, Αρσέν Λάμπρο θεωρεί εξαιρετική την ιδέα του αεροδρομίου. Αλλά δεν θέλει να κατασκευαστεί στην προστατευόμενη περιοχή: «Νομίζω ότι το καλύτερο είναι να χτιστεί σε μια περιοχή λίγο πιο πέρα. Εδώ θα επηρεάσει τη λιμνοθάλασσα Νάρτα, που είναι πολύ κοντά και θα προκαλέσει προβλήματα στο οικοσύστημα και σε όλα τα είδη που ζουν στην περιοχή. Νομίζω ότι είναι πιο σωστό να κατασκευαστεί λίγο πιο πέρα».
Η λιμνοθάλασσα και οι γειτονικοί υδροβιότοποι ελκύουν πουλιά, όπως πελεκάνους, φλαμίνγκο και ερωδιούς σε μεγάλους αριθμούς. Υπάρχει κίνδυνος της σύγκρουσης με τα αεροπλάνα. Ξενοδοχειακές μονάδες έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στην ακτογραμμή. Η ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας καταστρέφει γρήγορα τις βαλτώδεις περιοχές.
Σήμερα ο Έραλντ Σέκα δουλεύει με μια ομάδα Ούγγρων ορνιθολόγων. Αυτή η συνεργασία μελετά τις διαδρομές των αποδημητικών πουλιών εδώ και έξι χρόνια. Για να πάρουν ακριβή στοιχεία, τοποθετούν στα μεγάλα αρσενικά πουλιά, ραδιοπομπούς που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια. Παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα, οι Αλβανοί πολιτικοί συνεχίζουν τα σχέδια υποδομών που έχουν εκπονήσει.
Ο Σέκα ελέγχει τα δίχτυα ώστε να τοποθετηθούν πομποί σε περισσότερα πουλιά. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Αλβανία εξέτασε διεξοδικά τις διατάξεις για τις στρατηγικές επενδύσεις, που θα πραγματοποιηθούν σε προστατευόμενες περιοχές. Η Επιτροπή εξέφρασε την ανησυχία της για την προστασία της βιοποικιλότητας. Το ίδιο έκαναν και 37 περιβαλλοντικές οργανώσεις από τη χώρα αλλά και από γειτονικά κράτη, οι οποίες έστειλαν μιαανοικτή επιστολή στον πρωθυπουργό της Αλβανίας. Ο Έραλντ Σέκα υπογραμμίζει:
«Οι παράκτιες περιοχές της Αλβανίας είναι υπό πίεση: σχεδιάζεται η κατασκευή μονάδων για μαζικό τουρισμό. Εάν γίνει κάτι τέτοιο, θα χάσουμε αυτά τα ενδιαιτήματα. Κατά τη διάρκεια του αποδημητικού ταξιδιού τους, τα πουλιά χρησιμοποιούν αυτά τα μέρη για ένα σύντομο διάλειμμα για να τραφούν και να ξεκουραστούν πριν φτάσουν στην άλλη ήπειρο. Το ίδιο συμβαίνει και στην επιστροφή τους. Πρέπει να τα προστατεύσουμε και πρέπει να το κάνουμε τώρα».
Βρισκόμαστε στα Τίρανα. Εάν δεν αλλάξει η νοοτροπία, ευαίσθητοι υδρόβιοι πληθυσμοί πτηνών θα μειωθούν ακόμη περισσότερο. Θα φτάσει μια μέρα που θα βλέπουμε αυτά τα είδη όχι στην άγρια φύση, αλλά στα μουσεία. Ο Σιέρι Σιεμάλ, project manager της περιβαλλοντικής οργάνωσης PPNEA, μας δείχνει μια αβοκέτα, ένα παρυδάτιο πτηνό: «Είναι ένα από τα είδη που αναπαράγεται στην περιοχή. Θα σταματήσει αν γίνει το αεροδρόμιο».
Επιστρέφουμε στην λιμνοθάλασσα. Όταν ήταν παιδί, ο Άριαν Μαβρίκι βρήκε ένα τραυματισμένο πουλί. Καθώς δεν υπήρχε κτηνίατρος στην πόλη τους, το πήγε το τοπικό νοσοκομείο. Ο γιατρός αρνήθηκε να το περιθάλψει. Αυτό το γεγονός έκανε τον Άριαν να πάρει μια απόφαση που θα άλλαζε τη ζωή του: να ασχοληθεί με την άγρια φύση και να γίνει φωτογράφος.
«Βλέπω ότι υπάρχουν πολλά πουλιά εδώ. Τραβώ ωραίες φωτογραφίες. Δεν ξέρω αν θα μπορώ να συνεχίσω να το κάνω, όταν χτιστεί το αεροδρόμιο. Ελπίζω ότι ο κόσμος θα τους πείσει να μην χτίσουν εδώ ποτέ ένα αεροδρόμιο».
