Την 5η Οκτωβρίου 1912 η πατρίδα μας έλαβε μέρος στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο, με σκοπό την απελευθέρωση των υπόδουλων αδελφών Ελλήνων που υπέμεναν επί πέντε αιώνες την οθωμανική δουλεία. Η Ελλάδα εκείνη την εποχή ξεκινούσε έναν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα μαζί με τους συμμάχους της, τα τρία χριστιανικά βασίλεια της Σερβίας, του Μαυροβούνιου και τηςΒουλγαρίας έχοντας εξοπλισμένο Στρατό και Στόλο. Σύσσωμο το έθνος λαχταρούσε να απελευθερώσει «τους σκλαβωμένους αδελφούς, στον σκλαβωμένο αγέρα», κατά τον ποιητή, ενώ ταυτοχρόνως όλοι ήθελαν να διώξουν από το μυαλό τους τις άσχημες μνήμες της πικρής ήττας του ατυχούς πολέμου του 1897.
Ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις που απελευθέρωσε ο Ελληνικός Στρατός του οποίου ηγούνταν ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, ήταν και η ιστορική πόλη της Χιμάρας την 5η Νοεμβρίου 1912. Δυστυχώς οι εξελίξεις και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας δεν επέτρεψαν την ενσωμάτωση της Χιμάρας στον εθνικό κορμό στη συνέχεια.
Η απελευθέρωση της Χιμάρας
Στις αρχές του Οκτωβρίου του 1912 είχε φθάσει στην νήσο Κέρκυρα ο Ταγματάρχης της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής Σπύρος Σπυρομήλιος, ο οποίος είχε καταγωγή από τη Χιμάρα. Ο Σπυρομήλιος είχε την εντολή της ελληνικής κυβερνήσεως να σχηματίσει εθελοντικά σώματα και να εξοπλίσει τους κατοίκους των βορείων περιοχών της Ηπείρου (σε συνεννόηση και με Αλβανούς Μπέηδες) και να πραγματοποιήσει εξέγερση κατά των Οθωμανών. Στις 2 Νοεμβρίου 1912, το Υπουργείο Στρατιωτικών με επείγουσα διαταγή ζήτησε την ταχεία κατάληψη της Χιμάρας από τον Σπυρομήλιο.
Πρωινές ώρες της 5ης Νοεμβρίου 1912 απέπλευσαν από την Κέρκυρα ατμόπλοια μεταφέροντας το σχηματισθέν εθελοντικό ένοπλο σώμα υπό την ηγεσία του Σπυρομήλιου στον όρμο Σπηλιά, όπου και έγινε η απόβαση του. Το εθελοντικό σώμα χωρίστηκε στα δύο. Ένα τμήμα με 200 Κρητικούς εθελοντές κατευθύνθηκε προς τα νότια της Χιμάρας και το άλλο προς το βόρειο άκρο της πόλης.Η κίνηση των ημέτερων εθνικών δυνάμεων έγινε αντιληπτή και δέχθηκε τα πυρά από τους Οθωμανούς στρατιώτες. Ακολούθησε συμπλοκή στην οποία έλαβαν μέρος και οι ένοπλοι κάτοικοι της πόλης, με αποτέλεσμα εντός λίγης ώρας να αποκλειστούν οι Οθωμανοί στρατιώτες και οι Τούρκοι δημόσιοι υπάλληλοι μέσα στο Διοικητήριο. Η Οθωμανική φρουρά προέβαλε μικρή αντίσταση έως το μεσημέρι της ιδίας ημέρας και έπειτα παραδόθηκε. Η νίκη έστεψε τα όπλα των ελληνικών δυνάμεων και η Χιμάρα ήταν πλέον ελεύθερη. Οι απώλειες από τη σύγκρουση ήταν τρείς νεκροί Τούρκοι στρατιώτες και ένας τραυματίας Χιμαριώτης εθελοντής. Εν συνεχεία συνελήφθησαν 19 Οθωμανοί στρατιώτες και 13 δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι στάλθηκαν στην Κέρκυρα.
Ο επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων Ταγματάρχης Σπύρος Σπυρομήλιος εξέδωσε στη συνέχεια την ιστορική προκήρυξη της απελευθερώσεως της πόλης της Χιμάρας και την ενσωμάτωση της στο ελληνικό βασίλειο:
«Χειμαρριώται!
Καταλαμβάνων εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄ και της Ελληνικής Κυβερνήσεως την Επαρχίαν Χειμάρρας, κηρύσσω αυτήν ελευθέραν ως αναπόσπαστον τμήμα της μίας και αδιαιρέτου μεγάλης Ελληνικής Πατρίδος. Πληρούται ούτω ο πόθος πολλών γενεών αίτινες επότισαν την γην ταύτην με το αίμα των και προσέφερον εις την πατρίδα τας μεγαλυτέρας των θυσιών. Φέρων μεταξύ Υμών τα αγαθά της ελευθερίας, της νομίμου τάξεως και ισοπολιτείας, τρέφω την αδιάσειστον ελπίδα ότι λησμονούντες το πικρόν παρελθόν θέλετε τηρήσει απέναντι των γειτόνων υμών Μουσουλμάνων την αξιοπρεπή εκείνην στάσιν ην υπαγορεύουσιν οι νόμοι του Ελληνικού Κράτους και τα αισθήματα λαού ανδρείου και ευγενούς ως υπήρξε πάντοτε ο ελληνικός λαός.
Η επέτειος της απελευθέρωσης της Χιμάρας μας θυμίζει τις μεγάλες στιγμές που ζήσαμε ως έθνος τότε, αλλά και τους αδικημένους Έλληνεςπου έμειναν στα εδαφικά όρια του νεοσύστατου κράτους της Αλβανίας καθώς και όσα δεινά υπέστησαν τόσο επί Ζώγου όσο και στη συνέχεια επί αθέου κομμουνιστικού καθεστώτος των Χότζα και Αλία. Μάλιστα στις μέρες μας οι δυσκολίες στην καθημερινότητα των Βορειοηπειρωτών δεν σταμάτησαν. Η αυθαίρετη φυλάκιση του ομογενή Βορειοηπειρώτη Φρέντι Μπελέρη και εκλεγμένου Δημάρχου Χιμάρας από τον Μάιο του 2023, δείχνει ότι η επίσημη Ελλάδα πρέπει να είναι πάντοτε στο πλευρό των εναπομεινάντων συμπατριωτών της Βορείου Ηπείρου. Ας μην προστεθεί η Βόρειος Ήπειρος στις χαμένες πατρίδες. Οι ελληνικές Αρχές πρέπει να είναι η στοργική μάνα των Βορειοηπειρωτών και να πιέσουν τηνΑλβανία να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας και κυρίως να εφαρμόσει στην πράξη το κράτος δικαίου. Διότι όπως δείχνει η κατάσταση μέχρι στιγμής με τη γείτονα χώρα, αυτή θα πρέπει να κάνει πολύ δρόμο ακόμα ώστε να αναγνωριστεί ως σύγχρονη Ευρωπαϊκή χώρα.
Κωνσταντίνος Χασόγιας / Πρωινός Λόγος
