Στο διάβα της ιστορίας, οι εχθροί της Ορθοδοξίας, της Εκκλησίας και της πίστεώς μας, οι εχθροί των ελληνικών γραμμάτων και του ελληνικού πολιτισμού, στράφηκαν με μανία κατά της μεγαλοφυίας του ελληνικού πνεύματος. Σχέδια που έγιναν πιο αισθητά στο δικτατορικό κομμουνιστικό καθεστώς του Ε. Χότζα. Υπενθυμίζαμε μεγαλοπρεπώς το άνοιγμα του πρώτου αλβανικού σχολείου και δεν τολμούσαμε καν να πούμε πως και τα δικά μας σχολεία ήταν παλιότερα. Γιορτάζαμε μεγαλοπρεπώς πολλές γιορτές κι επετείους, σκιάζοντας τις δικές μας γιορτές και τα δικά μας σύμβολα. Χειροκροτούσαμε τα λόγια του «αντίχριστου» και δεν είχαμε το δικαίωμα να σηκώσουμε τη δική μας φωνή. Τη φωνή των ολοκληρωμένων δικαιωμάτων μας.
Φύσηξε κάποια στιγμή ο Βοριάς και άστραψε η Τραμουντάνα. Οι Έλληνες της Αλβανίας για πρώτη φορά κοιτάχτηκαν στα μάτια. Μέσα τους ξύπνησαν τα διδάγματα των προγόνων τους. Έδωσαν το χέρι ο ένας στον άλλο, συσπειρώθηκαν και ίδρυσαν τη δική τους οργάνωση, τη δική τους φωνή, το δικό τους σύμβολο, την Δημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας με το συμβολικό όνομα «ΟΜΟΝΟΙΑ».
Τις αλλαγές αυτές που συνέβησαν στην Αλβανία δεν τις επηρέασαν μόνον το «τείχος» του Βερολίνου και το Ανατολικό Μπλοκ, ούτε οι κινήσεις των φοιτητών στη χώρα, αλλά και ο αναβρασμός μέσα στους κόλπους της ΕΕΜ. Οι δεκάδες - εκατοντάδες φυλακίσεις, εξορίσεις και θανατώσεις απλών πατριωτών, οι δραπετεύσεις, η άρνηση να μιλήσουν αλβανικά στα δικαστήρια, το κίνημα ΒΗΚΑ των «πέντε» στο Σκουτίτσι Λαζατιού, η μεγαλειώδης εξέγερση του Αλύκου που συντάραξε τα θεμέλια του δικτατορικού συστήματος στην Αλβανία, οι εν ψυχρώ δολοφονίες στα σύνορα, όπως των τεσσάρων παλικαριών του Αλύκου, κ.ά..
Να γιατί ενθαρρύνθηκε και αναπτερώθηκε ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός με την εμφάνιση αυτού του φορέα. Ένας φορέας δικός τους βγαλμένος από τα σπλάχνα τους, που έγινε από την αρχή το «κόκκινο πανί» για τις αλβανικές αρχές και τους εθνικιστικούς κύκλους της χώρας. Άρχισαν να την λασπολογούν, να τη δυσφημίζουν, να την κατακρεουργούν.
Διότι, η «ΟΜΟΝΟΙΑ», ορθώθηκε και προχώρησε στην ανοδική της πορεία και σε σύντομο χρονικό διάστημα μπόρεσε να συσπειρώσει γύρω της όλους τους Έλληνες της Αλβανίας, πράγμα που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.
Διότι, κατέστη η τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα, με την καθολική της νίκη στις Κοινοβουλευτικές εκλογές και σ' αυτές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Διότι, ανέβασε το κύρος και την υπόληψή της διαμέσου της πολιτισμένης εμφάνισής της και των δημοκρατικών μορφών απαίτησης για τα δικαιώματα και προστασίας των συμφερόντων της, όχι μόνον στα αλβανικά, αλλά και στα ευρωπαϊκά πλαίσια.
Διότι, ήταν αξιόλογη η προσφορά της στο θέμα της λειτουργίας των εκκλησιών και των θρησκευτικών τελετουργιών, της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας σε όλο τον κύκλο του οκτάχρονου σχολείου, στο άνοιγμα για πρώτη φορά ελληνικών σχολείων σε πόλεις και χωριά με μεικτό πληθυσμό, όπου δεν υπήρχαν, στο θέμα της ελεύθερης επικοινωνίας με τον εθνικό κορμό κ.ά..
Από την αρχή της ίδρυσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και, στη συνέχεια στο διάβα της, η οργάνωση αντιμετώπισε περίπλοκες καταστάσεις, δύσκολες στιγμές στη μεταβατική περίοδο, χρονιές κρίσιμες, βέλη απ' όλες τις κατευθύνσεις:
- Με τον αποκλεισμό της από τις δεύτερες κοινοβουλευτικές εκλογές με την έγκριση του νόμου μη αναγνώρισής της ως εκλογικό υποκείμενο.
- Με κάποιο καλά οργανωμένο σχέδιο για τη διάλυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.
- Με την αφομοίωση και συρρίκνωση του μειονοτικού χώρου διαμέσου του εκφοβισμού των Ελλήνων πολιτών της Αλβανίας ώστε να φύγουν, για ν' αδειάσει ο χώρος, την κάθοδο κατά δεκάδων αλβανικών οικογενειών από τη Βόρεια και Μέση Αλβανία, τις λεηλασίες, τις κλοπές και την ψυχική βία.
- Με το αποκορύφωμα, τη «Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου» και τη δίκη - παρωδία των Τιράνων των πέντε ηγετών της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, δίκη που είχε σκοπό να διαλύσει την ίδια την οργάνωση, να φοβίσει τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό, να βάλει και κατά της Ελλάδος.
Η «ΟΜΟΝΟΙΑ» αντιστάθηκε, διαμαρτυρήθηκε, αγωνίστηκε… έμεινε όρθια. Πέρασαν από εκείνες τις μέρες τρεις δεκαετίες. Η «ΟΜΟΝΟΙΑ» παραμένει στις επάλξεις, στους συνεχείς αγώνες.
Κυκλοφορούν δύο απόψεις για το ρόλο και τη λειτουργία της: Η πρώτη και επικρατέστερη εκτιμά το ρόλο της οργάνωσης, τις μάχες που έδωσε και δίνει, τον αγώνα για τα δίκαια του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού σε δύσκολες για την Μειονότητα συνθήκες, τα επιτεύγματα και τις νίκες της.
Η δεύτερη λέει πως η «ΟΜΟΝΟΙΑ» έχει καιρό που έχει χάσει τον πρωταρχικό της ρόλο, υπάρχει ύφεση στη λειτουργία της και φτάνει μέχρι το σκεπτικό πως «δεν υπάρχει ΟΜΟΝΟΙΑ». Η απουσία ελληνικών έντυπων κι άλλων μέσων ενημέρωσης, η εισχώρηση των αλβανικών πολιτικών κομμάτων στους κόλπους της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, στέρησαν την ενημέρωση και αποπροσανατόλισαν την κοινή γνώμη για το ρόλο της οργάνωσης.
Ωστόσο, οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες διασκορπισμένοι σε όλη την Αλβανία, παρά τη συρρίκνωση και την αφομοίωση που υπέστησαν, παρά τις προσπάθειες αλλοίωσης στο διάβα των χρόνων, έμειναν εργατικοί, τίμιοι, αγαθοεργοί, φιλομαθείς, νομοταγείς, φιλειρηνικοί…
Οι Βορειοηπειρώτες δεν το βάζουν κάτω. Προχωρούν. Διότι είμαστε Έλληνες κι όταν αναστενάζουμε κι όταν φτιάχνουμε όνειρα. Ήμασταν και είμαστε Έλληνες σε τούτα τα άγια πατρώα χώματά μας, με τα αρχαία αμφιθέατρα, τις πανάρχαιες εκκλησίες και την ψυχή μας γεμάτη λεβέντικους ηπειρωτικούς σκοπούς.
Είμαστε υπερήφανοι για την ιστορία μας, για τους αγώνες μας.
Είμαστε υπερήφανοι για την οργάνωσή μας, την «ΟΜΟΝΟΙΑ».
Βαγγέλης Παπαχρήστος / ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ
