Από μικρό παιδί, κάθε πρωί ανοίγοντας το παράθυρο του σπιτιού μου,η πρώτη εικόνα που αγνάντευα στο βάθος, ήταν το Χλωμό. Έτσι έχει μείνει στη μνήμη μου , σαν μια γλυκιά ανάμνηση των παιδικών μου χρόνων με τη περιέργεια και τη διαπίστωση ότι, υπάρχει και άλλος κόσμος , πέρα από τα στενά σοκάκια του χωριού μου.
Σε αυτό το μικρό κείμενο δεν έχω σκοπό να αναφερθώ ούτε στη μακρόχρονη ιστορία του χωριού αυτού, αλλά ούτε και στις προσωπικότητες που πλαισιώνουν το πάνθεο της δόξας του, από τον περίφημο Κατσαντώνη, τον οπλαρχηγό Σπύρο Ζέρβα και μέχρι τους ξακουστούς Γιουσέους ζωγράφους. Αλώστε αυτό το έχουν κάνει πολύ εύστοχα ο πάτερ Οικονόμου Σπυρίδων Δημητριάδης με το βιβλίο «Κοδιξ», ο καθηγητής Θανάσης Μπολος στα απομνημονεύματα του, αλλά και πολύ άλλοι Χλωμιότες που κατά καιρούς αναφέρονται με πολύ αγάπη στην γενέτειρα τους.Σε αυτό που θα ήθελα να σταθώ, είναι το τι αντικρίζει κανείς με γυμνό μάτι επισκέπτοντας το Χλωμό. Διώροφα και τριώροφα καλοχτισμένα σπίτια με πελεκητή μαύρη πέτρα, με ζωνάρια άσπρα ,λαμπαδωτές γωνίες σμιλαρισμένες με μεράκι, πολυάριθμα κεμεροτά παράθυρα που κοιτάζουν την ανατολή, δρόμοι στρωμένοι με καλντερίμια, μεγάλες θολωτές δίφυλλες ξυλόγλυπτες εξώπορτες, πλακόστρωτες αυλές, σκαλιστά ταβάνια, σιδεριές παραθύρων και σφυριλατιμένα κάγκελα δουλεμένα με μεράκι. Είναι αλήθεια, δεν συναντά κανείς συχνά 150-200 χρονών σπίτια με πρωτοποριακό σύστημα θέρμανσης και αποχέτευσης. Όλα αυτά είναι δείγμα αίγλης, ευημερίας και πολιτισμού κάποιων άλλων εποχών.Θα ήμουν ελλιπής αν δεν αναφερόμουνα στο σύμπλεγμα της εκκλησίας με τον τεράστιο αυλόγυρο,το χοροστάσι, τα αιωνόβια κυπαρίσσια, τις γερασμένες φλαμουριές, τις καμαρωτές αγριοκαστανιές που υποκλίνονται με χάρη στον μεγαλοπρεπέστατο Ιερό Ναό της Αγ. Παρασκευής. Μοναδικός και ασύγκριτος στο είδος του.
Αγναντεύοντας από αυτό το «Μπαλκόνι» του Πωγωνίου , μπροστά στα μάτια του ανθρώπου ξεδιπλώνεται μία θέα απερίγραπτης ομορφιάς . Με τη Πολύτσανη, Σχωριάδες, Σωπική και Δρυμάδες απέναντι και τη θεόρατη Νεμέρτσηκα να τα στεφανώνει . Καταπράσινα δασώδης τοπία, την Ωψάδα, το Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, την Τσιάτιστα και το Μαυρόγυρο δίπλα του ως άξιοι συμπαραστάτες. Αμπαρωμένο στην αγκαλιά του Μπουρέτου, έχει φύλακα άγγελο το εξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου δίπλα σε μια πανέμορφη δεντρόφυτη βουνοπλαγιά, το "Πλάϊ". Και, ακριβώς απέναντι του,τα "Αμπελια", εκεί που κάποτε, αιώνες πριν βρίσκονταν το εξαφανισμένο πια μυθικό κεφαλοχώρι Δοληβίστα.
Άς είμαστε ρεαλιστές. Οι λιγοστοί απομείναντες κάτοικοι του, οι ταπεινές και σεμνές προσπάθειες των ξενιτεμένων παιδιών του, σήμερα αδυνατούν οικονομικά να συντηρήσουν και να διατηρήσουν στην παραδοσιακή μορφή αυτό το υπαίθριο αρχιτεκτονικό μουσείο. Θα ήταν ευχή έργου, αν ο οικισμός αυτός θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα προστασίας κάποιου Οργανισμού, ή της Πολιτείας.
Είναι μια κληρονομιά που αξίζει να αποδοθεί όσο γίνεται, αναλλοίωτη στις επόμενες γενιές.
Αλκιβιάδης Νταλές
