Όταν οι κάτοικοι του Βορείου Ηπειρωτικού τμήματος, οι οποίοι μόλις είχαν απελευθερωθεί από τον Τουρκικό ζυγό, πληροφορήθηκαν ότι επέκειτο ο τεμαχισμός της Ηπείρου και η παραχώρησή του στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος, εντόνως διαμαρτυρήθηκαν προς την Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου και προς τον διάδοχο του Ελληνικού θρόνου που επισκεπτόταν τις απελευθερωθείσες ελληνικές πόλεις.
Δημοσιεύουμε σήμερα δύο ψηφίσματα των κατοίκων της Κορυτσάς και της Πρεμετής. (Όλα τα ψηφίσματα αντλήθηκαν από «Το Ελληνικό όραμα 1913 -1914» του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Αθηναίων, 15 -30 Σεπτεμβρίου 1994):
1. Ψήφισμα Εθνικής Άμυνας Κορυτσάς.
Κορυτσά, 21 Μαρτίου 1913
(Προς τον Υπουργό Εξωτερικών της Αγγλίας, Σερ. Εδουαρδ Γκρέυ και τα μέλη της Πρεσβευτικής Διάσκεψης).
Εξοχώτατε,
Καθ' ον χρόνον ο ορθόδοξος λαός, αποτελών την μεγάλην πλειονοψηφίαν της Περιφερείας Κορυτσάς, συντετριμμένος εκ της λύπης και θρηνών τον θάνατον του Σεπτού και αγαπητού αυτού Βασιλέως, απηύθυνε δεήσεις δια την ανάπαυσιν της ψυχή αυτού, άλλη είδησις επίσης θλιβερά, όσον και απροσδόκητος αστραπιαίως διεδόθη και συνεκλόνισε τας συνηθροισμένας μεγάλας μάζας, ότι δηλαδή το ζήτημα της ενώσεως αυτών μετά της Ελλάδος, το οποίον ο λαός θεωρεί από πολλού λελυμένον συμφώνως προς τα εθνικά αυτού δίκαια, ετέθη εκ νέου και πάλιν υπό συζήτησιν ενώπιον της Υψηλής Διασκέψεως του Λονδίνου.
Κατάπληκτοι εκ της ειδήσεως ταύτης και βαθέος θιχθέντες εις τα τα εθνικά αυτών αισθήματα, τα μάλλον ιερά, καθ' ην ακριβώς στιγμήν είχε πραγματοποιηθή το προαιώνιον όνειρον και επετεύχθη η ελευθερία χάρις εις τον ένδοξον Ελληνικόν στρατόν, πεπεισμένοι ότι η πρότασις αύτη προέρχεται εκ μέρους μερικών δήθεν συμπατριωτών μας, εγκατεστημένων εν Αιγύπτω και Ρουμανία και οίτινες ουδαμού αντιπροσωπεύουν την κοινήν γνώμην της ημετέρας πόλεως, προς ην ουδένα δεσμόν έχουσι, καθόσον από ημίσεος αιώνος εξεπατρίσθησαν και οι οποίοι προσπαθούν δια ραδιουργιών του ελληνικού χαρακτήρα της πόλεως να θέσουν εν αμφιβόλω ημείς, ολόκληρος ο πληθυσμός, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, συνελθόντες εις πάνδημον συλλαλητήριον, εις το οποίον μετέσχον και όλοι οι Μουσουλμάνοι, μετά τους λόγους τους εκφωνηθέντας από Έλληνας και Μουσουλμάνους ρήτορες, ανεθέσαμεν εις τους υπογεγραμμένους να δηλώσουν ευλαβώς την σταθεράν και αμετάκλητον ημών απόφασιν, όπως θυσιασθώμεν μάλλον εις τον βωμόν της πατρίδος παρά να αποσπασθώμεν της απελευθερωτρίας ημών Μητρός, προς την οποίαν αι αυταί παραδόσεις, η αυτή θρησκεία, οι αυτοί δεσμοί αίματος και ιστορίας μας ενώνουν και να διαβιβάσουν προς την Υμετέραν εξοχότητα την θερμήν μας παράκλησιν, όπως μη μας αφήσετε να επαναπέσωμεν δι' αποφάσεως Χριστιανικού Συνεδρίου υπό ζυγόν χείρονα του Τουρκικού.
Παρακαλούμεν την Υμετέραν Εξοχώτητα όπως δέχθη την έκφρασιν των σεβασμάτων μας.
Ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Γερμανός, Ιωαν. Παπαγιάννης, Κων. Νότσακας, Ιωαν. Βαλαούρης, Μιχ. Λιάκας, Πετρ. Δημητρίου, Χαρ. Δάρδας, Βασ. Κόνδης, Ν. Νέστωρ, Θωμ. Νάνος.
2. Ψήφισμα Πόλεως Πρεμετής
Πρεμετή, 6 Μαΐου 1913
Προς την Α.Β. Υψηλότητα τον Διάδοχον Γεώργιον
Οι υποσημειούμενοι αντιπρόσωποι της πόλεως Πρεμετής Ιωσήφ Ιατρός, Βασίλειος Σωτηριάδης, Κώστας Παπάς, Σαλής Βέης, Λαμπρής Εφέντης και Ρασούλ Εφέντης εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη όλου του πληθυσμού της πόλεως δια την απολύτρωσίν μας από του απεχθούς Τουρκικού ζυγού και την επίσκεψην της υμετέρας Β. Υψηλότητος υποβάλλομεν υμίν τα ακόλουθα:
Ψήφισμα
Προς την Α.Β.Υ. τον Διάδοχον Γεώργιον
Χάριτι θεία απηλλάγημεν δια της γενναιότητας και των θυσιών, ας υπέστη ο ελληνικός εθνικός στρατός μας, εκ των χειρών της επαχθούς Τουρκικής διοικήσεως, ευγνωμονούμεν δε ως εκ τούτου διότι ηξιώθημεν τέλος ν' ανταλλάξωμεν το φιλί της εθνικής ενώσεως μετά των ελευθέρων αδελφών μας. Η ζωή μας ήρχισε να ρέη κανονικώς, υπερβέβαιοι δε είμεθα ότι γιγαντιαίοις βήμασι θα προχωρήσομεν εις τα ανώτερα στρώματα του πολιτισμού και της προόδου υφ' όλες τας απόψεις.
Μια λύπη όμως μας κατέχει και αυτή είναι η προκαλουμένη εκ μέρους πολιτευτών, οίτινες διακατεχόμενοι από την ακαταμάχητον ιδέαν του δόγματος των εθνοτήτων, προσπαθούν και καλά να παραστήσουν τον μεν τόπον μας ως μη ελληνικό, ημας δε ως μη Έλληνας και μήτε ελληνοπρεπώς σκεπτομένους. Όλαις δυνάμεσι διαμαρτυρόμεθα κατά της τοιαύτης από σκοπού παραγνωρίσεώς μας. Είμεθα και θα μένωμεν εσαεί Έλληνες μη καταδεχόμενοι να μας προσάψωσιν άλλο όνομα, έτοιμοι να θυσιασθώμεν μετά των γυναικών και τέκνων μας Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι αν επιμείνουν να δώσωσιν άλλην λύσιν από την ένωσιν μας με την μητέρα μας Ελλάδα. Η απόφασις μας υψηλότατε είναι ακράγαντος.
Μόνο όταν υπό άμορφον σωρόν ερειπίων καταπλακωθώμεν και παύσωμεν ν' αναπνέωμεν θα δυνηθώσι να επιβαλώσι λύσιν οδηγούσαν τας αγρίους και βαρβάρους ορδάς προς αλλοίωσιν του ανέκαθεν ελληνικού χαρακτήρος των μερών μας. Παρακαλούμεν προς τούτοις θερμότατα όπως μη αρκεσθήτε εις την επιτευχθείσαν ήδη ιδικήν μας μόνο απελευθέρωσιν, δια την τήρησιν της οποίας είμεθα όλοι πρόθυμοι. Έχομεν και άλλους αδερφούς προς Βεράτιον και Αυλώνα και στενάζουν έτι υπό τον βάρβαρον και επαχθή ζυγόν, πιέζονται δε υπό μίσθαρνα όργανα προπαγανδών, όπως απαρνηθώσι την ελληνικήν την εθνότητα. Παρακαλούμεν να διαταχθή άμεσος προέλασις του νικηφόρου στρατού μας και προς τα μέρη αυτά, όπως αναπνεύσουν επί τέλους οι εκεί αδελφοί μας τον ελεύθερον αέρα, τον οποίον αναπνέουμε ημείς.
Με ανοικτάς αγκάλας σας αναμένουν Υψηλότατε.
Εν Πρεμετή τη 6η Μαΐου 1913
Της Α.Β. Υψηλότητα πιστοί υπήκοοι.
Ιωσήφ Ιατρός, Κώστας Παππάς, Βασίλειος Σωτηριάδης, Σαμπρής Εφέντης.
Για την αντιγραφή Νίκος Θ. Υφαντής / ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ
