Ήταν σαφές και ξεκάθαρο το μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν προς τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, στη μεταξύ τους συνάντηση, για αποφυγή των εντάσεων στο Αιγαίο, αλλά και στη Συρία, τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε με την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου αν εκτιμά ότι ο κ. Ερντογάν θα ακολουθήσει την παραίνεση του Προέδρου των ΗΠΑ ο κ. Μητσοτάκης απάντησε:
«Είδα και εγώ το δελτίο Τύπου του Λευκού Οίκου σχετικά με τη συνάντησή του Προέδρου Μπάιντεν με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Νομίζω ήταν ένα πολύ σαφές, ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι πρέπει να αποφεύγονται οι εντάσεις στο Αιγαίο, αλλά και στη Συρία. Μια ευθεία παραίνεση προς την Τουρκία να επιστρέψει το τραπέζι του διαλόγου και να αποφύγει την ακραία ρητορική την οποία έχουμε, δυστυχώς, υποστεί τους τελευταίους μήνες».
Επισήμανε ότι «σε καμία από πολλές συζητήσεις που είχαμε κατά τη διάρκεια της Συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ δεν ετέθη από την Τουρκία κανένα απολύτως ζήτημα που να αφορά την προβολή των δικών της επιχειρημάτων εις βάρος της Ελλάδας και σημείωσε:
«Αυτό νομίζω κάτι λέει, κατά πόσο τα επιχειρήματα αυτά μπορούν να σταθούν σε ένα διεθνές περιβάλλον όπως αυτό του ΝΑΤΟ ή αν τελικά είναι μία επιχειρηματολογία η οποία σκοπεύει περισσότερο στην εσωτερική κοινή γνώμη».
Ο πρωθυπουργός εξέφρασε την εκτίμηση ότι δεν θα έχουμε επανάληψη του καλοκαιριού του 2020, σε ό,τι έχει να κάνει με την προκλητικότητα της Τουρκίας και σε ερώτηση αν βλέπει παράθυρο διαλόγου με τον κ. Ερντογάν, απάντησε:
«Το "Μητσοτάκης γιοκ" το έχω ξανακούσει στο παρελθόν. Το άκουσα μετά τον Έβρο. Ειπώθηκε με άλλα λόγια. Συναντηθήκαμε με τον κ. Ερντογάν. Εκτιμώ ότι και πάλι κάποια στιγμή θα συναντηθούμε. Πρέπει να συναντιόμαστε, πρέπει να μιλάμε και πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις διαφορές μας πολιτισμένα στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και μοναδικό σημείο αναφοράς το Διεθνές Δίκαιο. Δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο στο οποίο μπορούμε να στηριχτούμε και να λύσουμε τις διαφορές μας.
Από εκεί και πέρα νομίζω ότι κατέστη σαφές σε όλους ότι στην παρούσα συγκυρία η προσήλωση όλων των μελών του ΝΑΤΟ είναι στην Ουκρανία. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία κατανόηση καμία ανοχή για να ανοίξει οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει τη Συμμαχία σε κάποιο άλλο γεωγραφικό μέτωπο. Αυτό, νομίζω, ότι τα λέει όλα και για αυτό εξακολουθώ να εκτιμώ ότι στο πεδίο δεν θα έχουμε κάποια κινητικότητα και δεν θα έχουμε ξανά μία επανάληψη του καλοκαιριού του 2020».
Σε ερώτηση για τον όρο "TurkAegean" που κατοχύρωσε η Τουρκία είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα αντιδράσει νομικά, θα εξαντλήσει τα νομικά περιθώρια, έχει ένα νομικό οπλοστάσιο και τόνισε πως υπάρχουν "υπηρεσιακές ευθύνες" εντός της διοίκησης για το γεγονός ότι δεν υπήρξε αντίδραση νωρίτερα.
Η εισηγητική τοποθέτηση του πρωθυπουργού, οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων και οι απαντήσεις που έδωσε ο κ. Μητσοτάκης έχουν ως εξής:
Η εισηγητική τοποθέτηση του πρωθυπουργού
Η Σύνοδος Κορυφής η οποία ολοκληρώνεται είναι πολύ μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας για το μέλλον του ΝΑΤΟ, καθώς υιοθετήθηκε το καινούριο Στρατηγικό Δόγμα, το οποίο επικαιροποιεί τις προτεραιότητες της Συμμαχίας ενόψει των προκλήσεων που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε την επόμενη δεκαετία.
Προφανώς και στρατηγικός αντίπαλος της Συμμαχίας σε αυτή τη συγκυρία είναι η Ρωσία και γι' αυτό και προχωρούμε, ως Συμμαχία, σε μία σημαντική ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, έτσι ώστε να μπορέσουμε να προβάλουμε αποτρεπτική ισχύ στις όποιες φιλοδοξίες της Ρωσίας απέναντι σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
Ταυτόχρονα, η Σύνοδος αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική διότι ουσιαστικά εγκρίναμε τη διεύρυνση της Συμμαχίας μας, προσθέτοντας δύο καινούργια μέλη: τη Φινλανδία και τη Σουηδία, δύο ευρωπαϊκές δημοκρατίες, μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα συνεισφέρουν σημαντικά στην περαιτέρω ενίσχυση της Συμμαχίας μας. Και, όπως είδατε τελικά, τα όποια εμπόδια ξεπεράστηκαν πολύ γρήγορα και θα έλεγα και πολύ ανώδυνα, έτσι ώστε να μπορούμε σήμερα να προσκαλέσουμε τις δύο χώρες να γίνουν μέλη της Συμμαχίας μας.
Θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι στο Στρατηγικό Δόγμα επαναβεβαιώνεται η προσήλωση όλων των μελών της Συμμαχίας στην έννοια της εδαφικής ακεραιότητας, του Διεθνούς Δικαίου, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι έννοιες σημαντικές που ενώνουν τις χώρες της Συμμαχίας, καθώς καλούμαστε από κοινού να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις σε έναν κόσμο ο οποίος γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκος, ολοένα και πιο σύνθετος.
Σήμερα το πρωί είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τις προκλήσεις οι οποίες προέρχονται από τον νότο. Προκλήσεις όπως τα ζητήματα της τρομοκρατίας, η παράνομη μετανάστευση, η κρίση η οποία -δυστυχώς- δεν έχει ακόμα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά στη Λιβύη, η έξαρση της ισλαμικής τρομοκρατίας στο Σαχέλ.
Αυτές είναι προκλήσεις οι οποίες μας δημιουργούν εύλογους προβληματισμούς και μας υποχρεώνουν να στρέψουμε το βλέμμα μας όχι μόνο προς ανατολάς αλλά και προς το νότο. Και προφανώς η Ελλάδα, μια χώρα που είναι πυλώνας σταθερότητας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, θέλει να είναι πρωταγωνιστής σε αυτή τη συζήτηση.
Τέλος, εκφράσαμε όλοι την έντονη ανησυχία μας για το γεγονός ότι μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με μία τεραστίων διαστάσεων επισιτιστική κρίση. Και η Ελλάδα, για ακόμα μια φορά, προσφέρεται να βοηθήσει και να υποστηρίξει οποιαδήποτε προσπάθεια γίνεται, υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου το σιτάρι το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται εγκλωβισμένο στην Ουκρανία, πρωτίστως στην Οδησσό, να φύγει από την Ουκρανία και να καταλήξει τελικά στις χώρες που σήμερα το χρειάζονται.
Η Ελλάδα έχει έναν ξεχωριστό ρόλο να παίξει σε αυτή την προσπάθεια, καθώς ελέγχει τον μεγαλύτερο στόλο στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία.
Θα σταματήσω, λοιπόν, εδώ. Κύριε Οικονόμου, παρακαλώ να συντονίσετε τις ερωτήσεις.
Ερωτήσεις-απαντήσεις
Νίκος Μελέτης (ΕΡΤ): Κύριε Πρόεδρε, ήθελα να ρωτήσω αν εκτιμάτε ότι οι παραινέσεις του Προέδρου Μπάιντεν και των Αμερικανών προς τον κύριο Ερντογάν για τις εντάσεις στο Αιγαίο θα πιάσουν τόπο και θα υποχρεώσουν τον Τούρκο Πρόεδρο να περιοριστεί σε ρητορικές εξάρσεις και να αποφύγει τις εντάσεις στο πεδίο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, είδα κι εγώ το δελτίο Τύπου του Λευκού Οίκου σχετικά με τη συνάντηση του Προέδρου Μπάιντεν με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Νομίζω, ήταν πολύ σαφές, ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι πρέπει να αποφεύγονται οι εντάσεις στο Αιγαίο αλλά και στη Συρία.
Νομίζω μία ευθεία παραίνεση προς την Τουρκία να επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου και να αποφύγει την ακραία ρητορική την οποία έχουμε, δυστυχώς, υποστεί τους τελευταίους μήνες. Ήθελα επίσης να πω ότι σε καμία από τις πολλές συζητήσεις που είχαμε κατά τη διάρκεια αυτής της Συνόδου Κορυφής δεν ετέθη από την Τουρκία κανένα απολύτως ζήτημα το οποίο να αφορά την προβολή των δικών της επιχειρημάτων εις βάρος της Ελλάδος.
Αυτό νομίζω ότι κάτι λέει, κατά το πόσο τα επιχειρήματα αυτά μπορούν πραγματικά να σταθούν σε ένα διεθνές περιβάλλον όπως αυτό του ΝΑΤΟ ή αν τελικά είναι μια επιχειρηματολογία η οποία σκοπεύει περισσότερο στην εσωτερική κοινή γνώμη και όχι σε μία συμμαχία χωρών που θα πρέπει να σκέφτονται και να αντιλαμβάνονται την ασφάλεια με τον ίδιο τρόπο, όπως είναι το ΝΑΤΟ.
Γιάννης Καντέλης (ΣΚΑΪ): Άρα να υποθέσουμε ότι περιμένετε ένα ήσυχο καλοκαίρι; Διότι τον τελευταίο καιρό υπήρχε μια ανησυχία από αυτή την ακραία ρητορική της τουρκικής ηγεσίας. Και δεύτερον, αν με τις παραινέσεις τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο του κυρίου Μισέλ όσο και του Αμερικανού Προέδρου, του κυρίου Μπάιντεν, ανοίγει ένα παράθυρο διαλόγου με την Τουρκία, παρά το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ταγίπ Ερντογάν.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας έχω ξαναπεί πολλές φορές κ. Καντέλη, ότι το «Μητσοτάκης γιοκ» το έχω ξανακούσει στο παρελθόν, το άκουσα μετά τον Έβρο, ειπώθηκε με άλλα λόγια.
Συναντηθήκαμε με τον κύριο Ερντογάν. Εκτιμώ ότι και πάλι κάποια στιγμή θα συναντηθούμε. Πρέπει να συναντιόμαστε, πρέπει να μιλάμε και πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις διαφορές μας πολιτισμένα, στα πλαίσια των σχέσεων καλής γειτονίας και μοναδικό σημείο αναφοράς το Διεθνές Δίκαιο. Δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο στο οποίο να μπορούμε να στηριχτούμε για να λύσουμε τις διαφορές μας.
Από εκεί και πέρα νομίζω ότι κατέστη σαφές σε όλους, ότι στην παρούσα συγκυρία η προσήλωση όλων των μελών του ΝΑΤΟ είναι στην Ουκρανία. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία κατανόηση, καμία ανοχή για να ανοίξει οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει την συμμαχία σε κάποιο άλλο γεωγραφικό μέτωπο.
Αυτό νομίζω ότι τα λέει όλα, γι' αυτό εξακολουθώ να εκτιμώ ότι στο πεδίο δεν θα έχουμε κάποια κινητικότητα και δεν θα έχουμε ξανά μία επανάληψη του καλοκαιριού του 2020.
Γιώργος Ευγενίδης (STAR - Πρώτο Θέμα): Κύριε Πρόεδρε, όλα αυτά είναι θετικά που λέτε και μένει να φανεί αν θα επιβεβαιωθούν και στο πεδίο. Όμως η Τουρκία μπορεί στο ΝΑΤΟ να ήταν πιο ήσυχη και ο κ. Ερντογάν να μην έθεσε αυτά τα ζητήματα που έλεγε τις προηγούμενες μέρες. Αναλίσκονται όμως με μία πολιτιστική διπλωματία, αν μπορώ να το βάλω σε εισαγωγικά, σε μία προσπάθεια προπαγανδιστική με τον όρο «Turkaegean». Και εδώ φαίνεται ότι υπήρξαν και κάποια λάθη και κάποια κενά στους ελληνικούς μηχανισμούς προκειμένου να κατοχυρώσει αυτό το brand η Τουρκία. Τι σκοπεύει η κυβέρνηση να κάνει για το συγκεκριμένο ζήτημα; Αν θα αντιδράσουμε. Και πώς το αντιμετωπίζετε και εσείς αυτό που έκανε η Τουρκία;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, προφανώς και θα αντιδράσει νομικά η κυβέρνηση και θα εξαντλήσουμε τα νομικά μας περιθώρια για να αντιμετωπίσουμε αυτή την εξέλιξη. Και δεν θα μασήσω τα λόγια μου, κ. Ευγενίδη, προφανώς και υπάρχουν ευθύνες γιατί δεν υπήρξε νωρίτερη αντίδραση. Θέλω να είμαι πολύ σαφής: οι ευθύνες εδώ είναι υπηρεσιακές. Κάποιοι άνθρωποι εντός της διοίκησης, πολύ απλά, δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους.
Πιστεύω ότι έχουμε στη διάθεσή μας ένα νομικό οπλοστάσιο για να διορθώσουμε αυτό το οποίο έγινε, το οποίο αφορά την τουριστική εικόνα της χώρας, αφορά το τουριστικό μας προϊόν. Αν και, βλέποντας τα αποτελέσματα της φετινής τουριστικής περιόδου, δεν νομίζω ότι αυτή η καμπάνια είχε και καμία ουσιαστική επιρροή στο πόσο καλά πηγαίνει ο ελληνικός τουρισμός, ειδικά ο τουρισμός στο Αιγαίο, ειδικά ο τουρισμός στα νησιά μας.
Ελένη Ευαγγελοδήμου (Τα Νέα): Κύριε Πρόεδρε, αυτή την αλλαγή προσώπου του Ερντογάν εδώ στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, πώς την εξηγείτε; Το λέω γιατί, λίγο πριν φτάσει εδώ ο Τούρκος Πρόεδρος επανήλθε σε αυτή τη ρητορική του «Μητσοτάκης γιόκ» που μας είχε συνηθίσει όλο το προηγούμενο διάστημα. Τι συνέβη και άλλαξε στάση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι έχουμε δει πολλές μεταβολές στη ρητορική του Προέδρου Ερντογάν. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πολλά από αυτά τα οποία λέγονται έχουν ως αποδέκτη των μηνυμάτων του το εσωτερικό πολιτικό ακροατήριο.
Έχω πει πολλές φορές ότι θα μπορούσα και εγώ να κάνω το ίδιο. Να μπω σε έναν έντονο διάλογο προσωπικών αντιπαραθέσεων με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Δεν έχω καμία πρόθεση να το κάνω. Θα εξακολουθώ να επιμένω ότι η πόρτα της Ελλάδος σε έναν διάλογο εντός του πλαισίου το οποίο έχουμε προσδιορίσει, αυτή η πόρτα είναι πάντα ανοιχτή. Και ταυτόχρονα η χώρα μας θα εξακολουθεί, όποτε έχει την ευκαιρία, να θίγει τα ζητήματα της τουρκικής επιθετικότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διμερώς στους εταίρους μας οι οποίοι ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν καλύτερα τι είναι αυτό το οποίο πραγματικά συμβαίνει σήμερα στην ανατολική Μεσόγειο.
Αλλά εκτιμώ ότι τα μηνύματα τα οποία εκπέμφθηκαν, θα έλεγα και δημόσια αλλά και πίσω από κλειστές πόρτες, είναι απολύτως σαφή. Θα επαναλάβω: αυτή τη στιγμή όλη η προσήλωση της Συμμαχίας έχει στραφεί στο πώς θα στηριχθεί η Ουκρανία, πώς θα μπορέσει να αμυνθεί απέναντι στην απροκάλυπτη ρωσική εισβολή, τι στήριξη μπορούμε εμείς, τι παραπάνω στήριξη μπορούμε να παρέχουμε στην Ουκρανία, πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε τις χώρες της Ανατολικής Γειτονίας ότι θα αισθάνονται ασφαλείς απέναντι στο ενδεχόμενο μιας επέκτασης της ρωσικής προκλητικότητας.
Δεν υπάρχει καμία απολύτως ανοχή εντός της Συμμαχίας για άλλα ενδεχόμενα προβλήματα, ούτε και μπορεί να είναι η Συμμαχία το πεδίο επίλυσης οποιωνδήποτε διμερών διαφορών μεταξύ οποιωνδήποτε μελών της Συμμαχίας.
Άγγελος Αθανασόπουλος (Το Βήμα): Κύριε Πρόεδρε, μία ερώτηση θέλω να σας κάνω σε ό,τι αφορά τη συζήτηση γύρω από τη Φινλανδία, τη Σουηδία και την Τουρκία και το μνημόνιο. Πόσο σας απασχολεί το γεγονός ότι δύο τόσο προηγμένες ευρωπαϊκές δημοκρατίες, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, ουσιαστικά δέχτηκαν τους όρους μιας χώρας που νομίζω όλοι μας συμφωνούμε -αναλυτές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί- έχει σαφή αυταρχικά χαρακτηριστικά; Πόσο θεωρείτε ότι αυτό πλήττει την εικόνα του ΝΑΤΟ και ίσως δημιουργήσει και σε εμάς κάποια προβλήματα στο μέλλον;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Διάβασα το κείμενο το οποίο υπεγράφη μεταξύ Φινλανδίας, Σουηδίας και Τουρκίας. Είναι ένα αρκετά γενικό κείμενο. Θέλω να πω ανοιχτά ότι η Τουρκία έχει κάποια εύλογα δίκαια όταν την απασχολεί το ζήτημα της τρομοκρατίας η οποία εκπορεύεται από κουρδικές οργανώσεις. Έχει πληρώσει βαρύ τίμημα η Τουρκία από τέτοιες τρομοκρατικές δράσεις. Είναι κάτι το οποίο νομίζω ότι δεν έχουμε καμία δυσκολία να το αναγνωρίσουμε.
Ταυτόχρονα, όμως, όπως είπαμε και σήμερα εντός της Συνόδου Κορυφής -κάτι το οποίο είπα και εγώ, το είπε και ο Πρόεδρος Μακρόν- δεν υπάρχει μόνο μία τρομοκρατία. Υπάρχει και η ευρύτερη ισλαμική τρομοκρατία και στα πλαίσια της προσπάθειας αντιμετώπισης της ισλαμικής τρομοκρατίας δεν μπορούν να στοχοποιούνται οργανώσεις, ομάδες, οι οποίες πάλεψαν κόντρα στην ισλαμική τρομοκρατία και οδήγησαν τελικά στην εξάλειψή της και στην ήττα του ισλαμικού χαλιφάτου. Άρα το ζήτημα αυτό είναι πιο σύνθετο.
Πιστεύω, τελικά, ότι πρυτάνευσε, κ. Αθανασόπουλε, η λογική. Δεν νομίζω ότι θα προσέφερε όφελος η Τουρκία στη Συμμαχία, αλλά και στη θέση της Τουρκίας στη Συμμαχία, εάν επέμενε πέραν αυτής της Συνόδου Κορυφής στο βέτο το οποίο είχε βάλει. Ξεπεράστηκε το βέτο. Όπως σας είπα ξεπεράστηκε τελικά πολύ γρήγορα. Θεωρώ ότι ξεπεράστηκε αρκετά ανώδυνα, αυτό είναι κάτι το οποίο είναι μια θετική εξέλιξη συνολικά για τη Συμμαχία.
Χρύσανθος Κοσελόγλου (Alpha): Κύριε Πρόεδρε, ανησυχείτε αν είναι πρόθεση της κυβέρνησης Biden να δώσει στην Τουρκία την αναβάθμιση των F-16 και να πουλήσει νέα εκσυγχρονισμένα F-16; Και το ρωτάω διότι υπήρξαν κάποιες αναφορές στον τουρκικό Τύπο, σύμφωνα με τις οποίες ο Πρόεδρος Μπάιντεν υποσχέθηκε στον Πρόεδρο Ερντογάν ότι μόλις γυρίσει θα δουλέψει για να περάσει από το Κογκρέσο. Και αν θα πρέπει σε αυτό το σημείο και η Ελλάδα για μία ακόμη φορά να στείλει ένα μήνυμα ή να επικοινωνήσει με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριε Κοσελόγλου, η δουλειά της χώρας μας είναι -πρώτα και πάνω απ' όλα- να ενισχύει τη δική της αποτρεπτική δυνατότητα. Είναι κάτι το οποίο το έχουμε κάνει πολύ συγκροτημένα τα τελευταία τρία χρόνια, εντός των δημοσιονομικών περιορισμών.
Δείτε που βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα ως προς τις αμυντικές της δυνατότητες σε σχέση με το πού βρισκόταν πριν από τρία χρόνια, ως προς την πολύ γρήγορη προσθήκη των αεροσκαφών Rafale, την αγορά υπερσύγχρονων φρεγατών, την αγορά ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων. Και αναφέρω ενδεικτικά μόνο κάποια από τα προγράμματα τα οποία δρομολογούνται με ορίζοντα υλοποίησης τη δεκαετία, έτσι ώστε να μπορέσουμε να είμαστε σίγουροι ότι η Ελλάδα θα έχει πάντα την ισχυρότερη δυνατή αποτρεπτική δύναμη.
Αυτό είναι το μέλημα κάθε ελληνικής κυβέρνησης. Και θα πρέπει να πω βέβαια ότι τα πιο πολλά από αυτά τα κάναμε χωρίς να έχουμε τη στήριξη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία από τη μία κόπτεται γιατί μπορεί ενδεχομένως να αναβαθμιστούν τα τουρκικά F-16, αλλά από την άλλη δεν στήριξε σημαντικές επιλογές της κυβέρνησης ως προς την αμυντική της θωράκιση.
Από κει και πέρα, αυτό το οποίο μπορώ να πω είναι ότι δεν είδα να υπάρχει κάποια αναφορά στο ζήτημα αυτό στο δελτίο Τύπου το οποίο έβγαλε ο Λευκός Οίκος. Και θα επαναλάβω επίσης ότι η αγορά οποιουδήποτε οπλικού συστήματος από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μία μακρά διαδικασία, η οποία δεν απαιτεί απλά τη θέληση της εκτελεστικής εξουσίας, απαιτεί και την έγκριση του Κογκρέσου.
Αλεξία Τασούλη (Οpen): Κύριε Πρόεδρε, πιστεύετε ότι ο Ταγίπ Ερντογάν διαπραγματεύτηκε την απειλή βέτο στην ενταξιακή πορεία της Σουηδίας και της Φινλανδίας για να πάρει ως αντάλλαγμα τα F-16 ή και μια συνάντηση με τον Αμερικανό Πρόεδρο; Και μια δεύτερη ερώτηση, αν έχουμε κάτι νεότερο σχετικά με τα F-35, αν έχουμε στείλει το Letter of Request και αν έχουμε κάποια πρόοδο σε αυτό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Για το μεν πρώτο σάς απάντησα. Θα πω για μια φορά ακόμα, ότι θέλω να αναλογιστούμε αν είναι προς όφελος της Ελλάδος μια Τουρκία η οποία να είναι τελείως απομονωμένη.
Ουδέποτε αυτό αποτέλεσε στόχο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα συγκροτεί τις δικές της συμμαχίες, προβάλλει την ισχύ των επιχειρημάτων της, θέλει τη στήριξη των συμμάχων μας στα εθνικά μας δίκαια. Ταυτόχρονα όμως θέλουμε την Τουρκία συνομιλητή. Δεν θέλουμε μια Τουρκία η οποία να μην συνομιλεί με κανέναν.
Και τονίζω: εμείς φροντίζουμε τα του οίκου μας. Προσωπικά έκανα -πιστεύω- μια πολύ επιτυχημένη επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχα την τιμή να απευθυνθώ στο Αμερικανικό Κογκρέσο, κάτι το οποίο αποτέλεσε μια μοναδική τιμή για εμένα αλλά και για τη χώρα συνολικά. Και δεν θα σχολιάσω κάτι παραπάνω για το τι κάνει η Τουρκία ή πώς ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική.
Τώρα, για τα F-35, έχουμε πει ότι πρόθεσή μας είναι να αποκτήσουμε μια μοίρα F-35, με πιθανή option να αποκτήσουμε και μια δεύτερη. Μέρος της διαδικασίας αυτής είναι και η αποστολή του Letter of Request, πράγμα το οποίο έγινε τις τελευταίες ημέρες. Είναι η αρχή -θέλω να το τονίσω- μιας μακράς διαδικασίας καθώς δεν εκτιμούμε ότι μπορούμε να παραλάβουμε τα αεροσκάφη αυτά πριν από το 2027 ή 2028.
Αυτό το λέω διότι είναι μια μακρά διαδικασία από τη μία και το λέω διότι, αφετέρου, τότε έχουμε τον δημοσιονομικό χώρο για να μπορούμε να κάνουμε μια τέτοια αγορά.
Πιστεύω ότι αυτό έχει μια ξεχωριστή σημασία για τη δυνατότητα της χώρας μας πια να προγραμματίζει αμυντικές επενδύσεις σημαντικές, σε βάθος χρόνου. Σε βάθος δεκαετίας, σε βάθος δεκαπενταετίας. Αυτή είναι η υποχρέωσή μας, αυτή είναι η ευθύνη μας, να θωρακίζουμε τη χώρα και να αναλαμβάνουμε αποφάσεις τις οποίες μπορεί πολιτικά να τις «καρπωθούν» οι διάδοχοί μας.
Αλλά έτσι πιστεύω ότι θα πρέπει να δουλεύει η χώρα ως προς τον μακροχρόνιο σχεδιασμό σχετικά με την εξωτερική και την αμυντική της πολιτική.
Γιάννης Παλαιολόγος (Καθημερινή): Είδαμε το τελευταίο δίμηνο την Τουρκία να υιοθετεί μια τακτική παρακώλυσης σε ένα πολύ σημαντικό θέμα για το μέλλον του ΝΑΤΟ, παράλληλα να ανεβάζει την εμπρηστική ρητορική κατά της Ελλάδας. Έχουμε και το γεγονός ότι δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας. Έφτασε ο κ. Ερντογάν εδώ στη Σύνοδο και βλέπουμε ότι πήρε σημαντικές παραχωρήσεις από τη Σουηδία και την Φινλανδία για να δώσει τη συναίνεσή του. Έχουμε αυτή τη φερόμενη υπόσχεση του κ. Biden για τα F-16. Ήθελα να ρωτήσω, θεωρείτε ότι ήταν επιτυχής η έκβαση της Συνόδου για την Τουρκία και ότι ίσως ενθαρρύνει τον κ. Ερντογάν και να συνεχίσει αυτήν την τακτική παρακώλυσης στο μέλλον αλλά και να ανεβάζει το θερμόμετρο κατά το δοκούν εναντίον της Ελλάδας, γιατί βλέπει ότι αυτό δεν έχει συνέπειες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω, κ. Παλαιολόγε, πρέπει να πάτε στη συνέντευξη Τύπου του κ. Ερντογάν για να του κάνετε αυτές τις ερωτήσεις. Εγώ απάντησα για λογαριασμό της Ελλάδος, γιατί θεωρώ ότι η Σύνοδος αυτή ήταν επιτυχημένη καταρχάς για το ΝΑΤΟ -είμαστε μέλος της Συμμαχίας- και δευτερευόντως για την πατρίδα μας.
Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο στα ζητήματα αυτά. Νομίζω ότι έχω απαντήσει πλήρως και η ερώτησή σας έχει καλυφθεί από τις απαντήσεις που έχω δώσει στους συναδέλφους σας.
ΑΠΕ-ΜΠΕΉταν σαφές και ξεκάθαρο το μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν προς τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, στη μεταξύ τους συνάντηση, για αποφυγή των εντάσεων στο Αιγαίο, αλλά και στη Συρία, τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε με την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου αν εκτιμά ότι ο κ. Ερντογάν θα ακολουθήσει την παραίνεση του Προέδρου των ΗΠΑ ο κ. Μητσοτάκης απάντησε:
«Είδα και εγώ το δελτίο Τύπου του Λευκού Οίκου σχετικά με τη συνάντησή του Προέδρου Μπάιντεν με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Νομίζω ήταν ένα πολύ σαφές, ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι πρέπει να αποφεύγονται οι εντάσεις στο Αιγαίο, αλλά και στη Συρία. Μια ευθεία παραίνεση προς την Τουρκία να επιστρέψει το τραπέζι του διαλόγου και να αποφύγει την ακραία ρητορική την οποία έχουμε, δυστυχώς, υποστεί τους τελευταίους μήνες».
Επισήμανε ότι «σε καμία από πολλές συζητήσεις που είχαμε κατά τη διάρκεια της Συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ δεν ετέθη από την Τουρκία κανένα απολύτως ζήτημα που να αφορά την προβολή των δικών της επιχειρημάτων εις βάρος της Ελλάδας και σημείωσε:
«Αυτό νομίζω κάτι λέει, κατά πόσο τα επιχειρήματα αυτά μπορούν να σταθούν σε ένα διεθνές περιβάλλον όπως αυτό του ΝΑΤΟ ή αν τελικά είναι μία επιχειρηματολογία η οποία σκοπεύει περισσότερο στην εσωτερική κοινή γνώμη».
Ο πρωθυπουργός εξέφρασε την εκτίμηση ότι δεν θα έχουμε επανάληψη του καλοκαιριού του 2020, σε ό,τι έχει να κάνει με την προκλητικότητα της Τουρκίας και σε ερώτηση αν βλέπει παράθυρο διαλόγου με τον κ. Ερντογάν, απάντησε:
«Το "Μητσοτάκης γιοκ" το έχω ξανακούσει στο παρελθόν. Το άκουσα μετά τον Έβρο. Ειπώθηκε με άλλα λόγια. Συναντηθήκαμε με τον κ. Ερντογάν. Εκτιμώ ότι και πάλι κάποια στιγμή θα συναντηθούμε. Πρέπει να συναντιόμαστε, πρέπει να μιλάμε και πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις διαφορές μας πολιτισμένα στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και μοναδικό σημείο αναφοράς το Διεθνές Δίκαιο. Δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο στο οποίο μπορούμε να στηριχτούμε και να λύσουμε τις διαφορές μας.
Από εκεί και πέρα νομίζω ότι κατέστη σαφές σε όλους ότι στην παρούσα συγκυρία η προσήλωση όλων των μελών του ΝΑΤΟ είναι στην Ουκρανία. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία κατανόηση καμία ανοχή για να ανοίξει οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει τη Συμμαχία σε κάποιο άλλο γεωγραφικό μέτωπο. Αυτό, νομίζω, ότι τα λέει όλα και για αυτό εξακολουθώ να εκτιμώ ότι στο πεδίο δεν θα έχουμε κάποια κινητικότητα και δεν θα έχουμε ξανά μία επανάληψη του καλοκαιριού του 2020».
Σε ερώτηση για τον όρο "TurkAegean" που κατοχύρωσε η Τουρκία είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα αντιδράσει νομικά, θα εξαντλήσει τα νομικά περιθώρια, έχει ένα νομικό οπλοστάσιο και τόνισε πως υπάρχουν "υπηρεσιακές ευθύνες" εντός της διοίκησης για το γεγονός ότι δεν υπήρξε αντίδραση νωρίτερα.
Η εισηγητική τοποθέτηση του πρωθυπουργού, οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων και οι απαντήσεις που έδωσε ο κ. Μητσοτάκης έχουν ως εξής:
Η εισηγητική τοποθέτηση του πρωθυπουργού
Η Σύνοδος Κορυφής η οποία ολοκληρώνεται είναι πολύ μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας για το μέλλον του ΝΑΤΟ, καθώς υιοθετήθηκε το καινούριο Στρατηγικό Δόγμα, το οποίο επικαιροποιεί τις προτεραιότητες της Συμμαχίας ενόψει των προκλήσεων που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε την επόμενη δεκαετία.
Προφανώς και στρατηγικός αντίπαλος της Συμμαχίας σε αυτή τη συγκυρία είναι η Ρωσία και γι' αυτό και προχωρούμε, ως Συμμαχία, σε μία σημαντική ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, έτσι ώστε να μπορέσουμε να προβάλουμε αποτρεπτική ισχύ στις όποιες φιλοδοξίες της Ρωσίας απέναντι σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
Ταυτόχρονα, η Σύνοδος αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική διότι ουσιαστικά εγκρίναμε τη διεύρυνση της Συμμαχίας μας, προσθέτοντας δύο καινούργια μέλη: τη Φινλανδία και τη Σουηδία, δύο ευρωπαϊκές δημοκρατίες, μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα συνεισφέρουν σημαντικά στην περαιτέρω ενίσχυση της Συμμαχίας μας. Και, όπως είδατε τελικά, τα όποια εμπόδια ξεπεράστηκαν πολύ γρήγορα και θα έλεγα και πολύ ανώδυνα, έτσι ώστε να μπορούμε σήμερα να προσκαλέσουμε τις δύο χώρες να γίνουν μέλη της Συμμαχίας μας.
Θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι στο Στρατηγικό Δόγμα επαναβεβαιώνεται η προσήλωση όλων των μελών της Συμμαχίας στην έννοια της εδαφικής ακεραιότητας, του Διεθνούς Δικαίου, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι έννοιες σημαντικές που ενώνουν τις χώρες της Συμμαχίας, καθώς καλούμαστε από κοινού να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις σε έναν κόσμο ο οποίος γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκος, ολοένα και πιο σύνθετος.
Σήμερα το πρωί είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τις προκλήσεις οι οποίες προέρχονται από τον νότο. Προκλήσεις όπως τα ζητήματα της τρομοκρατίας, η παράνομη μετανάστευση, η κρίση η οποία -δυστυχώς- δεν έχει ακόμα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά στη Λιβύη, η έξαρση της ισλαμικής τρομοκρατίας στο Σαχέλ.
Αυτές είναι προκλήσεις οι οποίες μας δημιουργούν εύλογους προβληματισμούς και μας υποχρεώνουν να στρέψουμε το βλέμμα μας όχι μόνο προς ανατολάς αλλά και προς το νότο. Και προφανώς η Ελλάδα, μια χώρα που είναι πυλώνας σταθερότητας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, θέλει να είναι πρωταγωνιστής σε αυτή τη συζήτηση.
Τέλος, εκφράσαμε όλοι την έντονη ανησυχία μας για το γεγονός ότι μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με μία τεραστίων διαστάσεων επισιτιστική κρίση. Και η Ελλάδα, για ακόμα μια φορά, προσφέρεται να βοηθήσει και να υποστηρίξει οποιαδήποτε προσπάθεια γίνεται, υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου το σιτάρι το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται εγκλωβισμένο στην Ουκρανία, πρωτίστως στην Οδησσό, να φύγει από την Ουκρανία και να καταλήξει τελικά στις χώρες που σήμερα το χρειάζονται.
Η Ελλάδα έχει έναν ξεχωριστό ρόλο να παίξει σε αυτή την προσπάθεια, καθώς ελέγχει τον μεγαλύτερο στόλο στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία.
Θα σταματήσω, λοιπόν, εδώ. Κύριε Οικονόμου, παρακαλώ να συντονίσετε τις ερωτήσεις.
Ερωτήσεις-απαντήσεις
Νίκος Μελέτης (ΕΡΤ): Κύριε Πρόεδρε, ήθελα να ρωτήσω αν εκτιμάτε ότι οι παραινέσεις του Προέδρου Μπάιντεν και των Αμερικανών προς τον κύριο Ερντογάν για τις εντάσεις στο Αιγαίο θα πιάσουν τόπο και θα υποχρεώσουν τον Τούρκο Πρόεδρο να περιοριστεί σε ρητορικές εξάρσεις και να αποφύγει τις εντάσεις στο πεδίο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, είδα κι εγώ το δελτίο Τύπου του Λευκού Οίκου σχετικά με τη συνάντηση του Προέδρου Μπάιντεν με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Νομίζω, ήταν πολύ σαφές, ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι πρέπει να αποφεύγονται οι εντάσεις στο Αιγαίο αλλά και στη Συρία.
Νομίζω μία ευθεία παραίνεση προς την Τουρκία να επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου και να αποφύγει την ακραία ρητορική την οποία έχουμε, δυστυχώς, υποστεί τους τελευταίους μήνες. Ήθελα επίσης να πω ότι σε καμία από τις πολλές συζητήσεις που είχαμε κατά τη διάρκεια αυτής της Συνόδου Κορυφής δεν ετέθη από την Τουρκία κανένα απολύτως ζήτημα το οποίο να αφορά την προβολή των δικών της επιχειρημάτων εις βάρος της Ελλάδος.
Αυτό νομίζω ότι κάτι λέει, κατά το πόσο τα επιχειρήματα αυτά μπορούν πραγματικά να σταθούν σε ένα διεθνές περιβάλλον όπως αυτό του ΝΑΤΟ ή αν τελικά είναι μια επιχειρηματολογία η οποία σκοπεύει περισσότερο στην εσωτερική κοινή γνώμη και όχι σε μία συμμαχία χωρών που θα πρέπει να σκέφτονται και να αντιλαμβάνονται την ασφάλεια με τον ίδιο τρόπο, όπως είναι το ΝΑΤΟ.
Γιάννης Καντέλης (ΣΚΑΪ): Άρα να υποθέσουμε ότι περιμένετε ένα ήσυχο καλοκαίρι; Διότι τον τελευταίο καιρό υπήρχε μια ανησυχία από αυτή την ακραία ρητορική της τουρκικής ηγεσίας. Και δεύτερον, αν με τις παραινέσεις τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο του κυρίου Μισέλ όσο και του Αμερικανού Προέδρου, του κυρίου Μπάιντεν, ανοίγει ένα παράθυρο διαλόγου με την Τουρκία, παρά το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ταγίπ Ερντογάν.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας έχω ξαναπεί πολλές φορές κ. Καντέλη, ότι το «Μητσοτάκης γιοκ» το έχω ξανακούσει στο παρελθόν, το άκουσα μετά τον Έβρο, ειπώθηκε με άλλα λόγια.
Συναντηθήκαμε με τον κύριο Ερντογάν. Εκτιμώ ότι και πάλι κάποια στιγμή θα συναντηθούμε. Πρέπει να συναντιόμαστε, πρέπει να μιλάμε και πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις διαφορές μας πολιτισμένα, στα πλαίσια των σχέσεων καλής γειτονίας και μοναδικό σημείο αναφοράς το Διεθνές Δίκαιο. Δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο στο οποίο να μπορούμε να στηριχτούμε για να λύσουμε τις διαφορές μας.
Από εκεί και πέρα νομίζω ότι κατέστη σαφές σε όλους, ότι στην παρούσα συγκυρία η προσήλωση όλων των μελών του ΝΑΤΟ είναι στην Ουκρανία. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία κατανόηση, καμία ανοχή για να ανοίξει οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει την συμμαχία σε κάποιο άλλο γεωγραφικό μέτωπο.
Αυτό νομίζω ότι τα λέει όλα, γι' αυτό εξακολουθώ να εκτιμώ ότι στο πεδίο δεν θα έχουμε κάποια κινητικότητα και δεν θα έχουμε ξανά μία επανάληψη του καλοκαιριού του 2020.
Γιώργος Ευγενίδης (STAR - Πρώτο Θέμα): Κύριε Πρόεδρε, όλα αυτά είναι θετικά που λέτε και μένει να φανεί αν θα επιβεβαιωθούν και στο πεδίο. Όμως η Τουρκία μπορεί στο ΝΑΤΟ να ήταν πιο ήσυχη και ο κ. Ερντογάν να μην έθεσε αυτά τα ζητήματα που έλεγε τις προηγούμενες μέρες. Αναλίσκονται όμως με μία πολιτιστική διπλωματία, αν μπορώ να το βάλω σε εισαγωγικά, σε μία προσπάθεια προπαγανδιστική με τον όρο «Turkaegean». Και εδώ φαίνεται ότι υπήρξαν και κάποια λάθη και κάποια κενά στους ελληνικούς μηχανισμούς προκειμένου να κατοχυρώσει αυτό το brand η Τουρκία. Τι σκοπεύει η κυβέρνηση να κάνει για το συγκεκριμένο ζήτημα; Αν θα αντιδράσουμε. Και πώς το αντιμετωπίζετε και εσείς αυτό που έκανε η Τουρκία;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, προφανώς και θα αντιδράσει νομικά η κυβέρνηση και θα εξαντλήσουμε τα νομικά μας περιθώρια για να αντιμετωπίσουμε αυτή την εξέλιξη. Και δεν θα μασήσω τα λόγια μου, κ. Ευγενίδη, προφανώς και υπάρχουν ευθύνες γιατί δεν υπήρξε νωρίτερη αντίδραση. Θέλω να είμαι πολύ σαφής: οι ευθύνες εδώ είναι υπηρεσιακές. Κάποιοι άνθρωποι εντός της διοίκησης, πολύ απλά, δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους.
Πιστεύω ότι έχουμε στη διάθεσή μας ένα νομικό οπλοστάσιο για να διορθώσουμε αυτό το οποίο έγινε, το οποίο αφορά την τουριστική εικόνα της χώρας, αφορά το τουριστικό μας προϊόν. Αν και, βλέποντας τα αποτελέσματα της φετινής τουριστικής περιόδου, δεν νομίζω ότι αυτή η καμπάνια είχε και καμία ουσιαστική επιρροή στο πόσο καλά πηγαίνει ο ελληνικός τουρισμός, ειδικά ο τουρισμός στο Αιγαίο, ειδικά ο τουρισμός στα νησιά μας.
Ελένη Ευαγγελοδήμου (Τα Νέα): Κύριε Πρόεδρε, αυτή την αλλαγή προσώπου του Ερντογάν εδώ στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, πώς την εξηγείτε; Το λέω γιατί, λίγο πριν φτάσει εδώ ο Τούρκος Πρόεδρος επανήλθε σε αυτή τη ρητορική του «Μητσοτάκης γιόκ» που μας είχε συνηθίσει όλο το προηγούμενο διάστημα. Τι συνέβη και άλλαξε στάση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι έχουμε δει πολλές μεταβολές στη ρητορική του Προέδρου Ερντογάν. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πολλά από αυτά τα οποία λέγονται έχουν ως αποδέκτη των μηνυμάτων του το εσωτερικό πολιτικό ακροατήριο.
Έχω πει πολλές φορές ότι θα μπορούσα και εγώ να κάνω το ίδιο. Να μπω σε έναν έντονο διάλογο προσωπικών αντιπαραθέσεων με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Δεν έχω καμία πρόθεση να το κάνω. Θα εξακολουθώ να επιμένω ότι η πόρτα της Ελλάδος σε έναν διάλογο εντός του πλαισίου το οποίο έχουμε προσδιορίσει, αυτή η πόρτα είναι πάντα ανοιχτή. Και ταυτόχρονα η χώρα μας θα εξακολουθεί, όποτε έχει την ευκαιρία, να θίγει τα ζητήματα της τουρκικής επιθετικότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διμερώς στους εταίρους μας οι οποίοι ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν καλύτερα τι είναι αυτό το οποίο πραγματικά συμβαίνει σήμερα στην ανατολική Μεσόγειο.
Αλλά εκτιμώ ότι τα μηνύματα τα οποία εκπέμφθηκαν, θα έλεγα και δημόσια αλλά και πίσω από κλειστές πόρτες, είναι απολύτως σαφή. Θα επαναλάβω: αυτή τη στιγμή όλη η προσήλωση της Συμμαχίας έχει στραφεί στο πώς θα στηριχθεί η Ουκρανία, πώς θα μπορέσει να αμυνθεί απέναντι στην απροκάλυπτη ρωσική εισβολή, τι στήριξη μπορούμε εμείς, τι παραπάνω στήριξη μπορούμε να παρέχουμε στην Ουκρανία, πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε τις χώρες της Ανατολικής Γειτονίας ότι θα αισθάνονται ασφαλείς απέναντι στο ενδεχόμενο μιας επέκτασης της ρωσικής προκλητικότητας.
Δεν υπάρχει καμία απολύτως ανοχή εντός της Συμμαχίας για άλλα ενδεχόμενα προβλήματα, ούτε και μπορεί να είναι η Συμμαχία το πεδίο επίλυσης οποιωνδήποτε διμερών διαφορών μεταξύ οποιωνδήποτε μελών της Συμμαχίας.
Άγγελος Αθανασόπουλος (Το Βήμα): Κύριε Πρόεδρε, μία ερώτηση θέλω να σας κάνω σε ό,τι αφορά τη συζήτηση γύρω από τη Φινλανδία, τη Σουηδία και την Τουρκία και το μνημόνιο. Πόσο σας απασχολεί το γεγονός ότι δύο τόσο προηγμένες ευρωπαϊκές δημοκρατίες, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, ουσιαστικά δέχτηκαν τους όρους μιας χώρας που νομίζω όλοι μας συμφωνούμε -αναλυτές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί- έχει σαφή αυταρχικά χαρακτηριστικά; Πόσο θεωρείτε ότι αυτό πλήττει την εικόνα του ΝΑΤΟ και ίσως δημιουργήσει και σε εμάς κάποια προβλήματα στο μέλλον;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Διάβασα το κείμενο το οποίο υπεγράφη μεταξύ Φινλανδίας, Σουηδίας και Τουρκίας. Είναι ένα αρκετά γενικό κείμενο. Θέλω να πω ανοιχτά ότι η Τουρκία έχει κάποια εύλογα δίκαια όταν την απασχολεί το ζήτημα της τρομοκρατίας η οποία εκπορεύεται από κουρδικές οργανώσεις. Έχει πληρώσει βαρύ τίμημα η Τουρκία από τέτοιες τρομοκρατικές δράσεις. Είναι κάτι το οποίο νομίζω ότι δεν έχουμε καμία δυσκολία να το αναγνωρίσουμε.
Ταυτόχρονα, όμως, όπως είπαμε και σήμερα εντός της Συνόδου Κορυφής -κάτι το οποίο είπα και εγώ, το είπε και ο Πρόεδρος Μακρόν- δεν υπάρχει μόνο μία τρομοκρατία. Υπάρχει και η ευρύτερη ισλαμική τρομοκρατία και στα πλαίσια της προσπάθειας αντιμετώπισης της ισλαμικής τρομοκρατίας δεν μπορούν να στοχοποιούνται οργανώσεις, ομάδες, οι οποίες πάλεψαν κόντρα στην ισλαμική τρομοκρατία και οδήγησαν τελικά στην εξάλειψή της και στην ήττα του ισλαμικού χαλιφάτου. Άρα το ζήτημα αυτό είναι πιο σύνθετο.
Πιστεύω, τελικά, ότι πρυτάνευσε, κ. Αθανασόπουλε, η λογική. Δεν νομίζω ότι θα προσέφερε όφελος η Τουρκία στη Συμμαχία, αλλά και στη θέση της Τουρκίας στη Συμμαχία, εάν επέμενε πέραν αυτής της Συνόδου Κορυφής στο βέτο το οποίο είχε βάλει. Ξεπεράστηκε το βέτο. Όπως σας είπα ξεπεράστηκε τελικά πολύ γρήγορα. Θεωρώ ότι ξεπεράστηκε αρκετά ανώδυνα, αυτό είναι κάτι το οποίο είναι μια θετική εξέλιξη συνολικά για τη Συμμαχία.
Χρύσανθος Κοσελόγλου (Alpha): Κύριε Πρόεδρε, ανησυχείτε αν είναι πρόθεση της κυβέρνησης Biden να δώσει στην Τουρκία την αναβάθμιση των F-16 και να πουλήσει νέα εκσυγχρονισμένα F-16; Και το ρωτάω διότι υπήρξαν κάποιες αναφορές στον τουρκικό Τύπο, σύμφωνα με τις οποίες ο Πρόεδρος Μπάιντεν υποσχέθηκε στον Πρόεδρο Ερντογάν ότι μόλις γυρίσει θα δουλέψει για να περάσει από το Κογκρέσο. Και αν θα πρέπει σε αυτό το σημείο και η Ελλάδα για μία ακόμη φορά να στείλει ένα μήνυμα ή να επικοινωνήσει με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριε Κοσελόγλου, η δουλειά της χώρας μας είναι -πρώτα και πάνω απ' όλα- να ενισχύει τη δική της αποτρεπτική δυνατότητα. Είναι κάτι το οποίο το έχουμε κάνει πολύ συγκροτημένα τα τελευταία τρία χρόνια, εντός των δημοσιονομικών περιορισμών.
Δείτε που βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα ως προς τις αμυντικές της δυνατότητες σε σχέση με το πού βρισκόταν πριν από τρία χρόνια, ως προς την πολύ γρήγορη προσθήκη των αεροσκαφών Rafale, την αγορά υπερσύγχρονων φρεγατών, την αγορά ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων. Και αναφέρω ενδεικτικά μόνο κάποια από τα προγράμματα τα οποία δρομολογούνται με ορίζοντα υλοποίησης τη δεκαετία, έτσι ώστε να μπορέσουμε να είμαστε σίγουροι ότι η Ελλάδα θα έχει πάντα την ισχυρότερη δυνατή αποτρεπτική δύναμη.
Αυτό είναι το μέλημα κάθε ελληνικής κυβέρνησης. Και θα πρέπει να πω βέβαια ότι τα πιο πολλά από αυτά τα κάναμε χωρίς να έχουμε τη στήριξη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία από τη μία κόπτεται γιατί μπορεί ενδεχομένως να αναβαθμιστούν τα τουρκικά F-16, αλλά από την άλλη δεν στήριξε σημαντικές επιλογές της κυβέρνησης ως προς την αμυντική της θωράκιση.
Από κει και πέρα, αυτό το οποίο μπορώ να πω είναι ότι δεν είδα να υπάρχει κάποια αναφορά στο ζήτημα αυτό στο δελτίο Τύπου το οποίο έβγαλε ο Λευκός Οίκος. Και θα επαναλάβω επίσης ότι η αγορά οποιουδήποτε οπλικού συστήματος από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μία μακρά διαδικασία, η οποία δεν απαιτεί απλά τη θέληση της εκτελεστικής εξουσίας, απαιτεί και την έγκριση του Κογκρέσου.
Αλεξία Τασούλη (Οpen): Κύριε Πρόεδρε, πιστεύετε ότι ο Ταγίπ Ερντογάν διαπραγματεύτηκε την απειλή βέτο στην ενταξιακή πορεία της Σουηδίας και της Φινλανδίας για να πάρει ως αντάλλαγμα τα F-16 ή και μια συνάντηση με τον Αμερικανό Πρόεδρο; Και μια δεύτερη ερώτηση, αν έχουμε κάτι νεότερο σχετικά με τα F-35, αν έχουμε στείλει το Letter of Request και αν έχουμε κάποια πρόοδο σε αυτό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Για το μεν πρώτο σάς απάντησα. Θα πω για μια φορά ακόμα, ότι θέλω να αναλογιστούμε αν είναι προς όφελος της Ελλάδος μια Τουρκία η οποία να είναι τελείως απομονωμένη.
Ουδέποτε αυτό αποτέλεσε στόχο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα συγκροτεί τις δικές της συμμαχίες, προβάλλει την ισχύ των επιχειρημάτων της, θέλει τη στήριξη των συμμάχων μας στα εθνικά μας δίκαια. Ταυτόχρονα όμως θέλουμε την Τουρκία συνομιλητή. Δεν θέλουμε μια Τουρκία η οποία να μην συνομιλεί με κανέναν.
Και τονίζω: εμείς φροντίζουμε τα του οίκου μας. Προσωπικά έκανα -πιστεύω- μια πολύ επιτυχημένη επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχα την τιμή να απευθυνθώ στο Αμερικανικό Κογκρέσο, κάτι το οποίο αποτέλεσε μια μοναδική τιμή για εμένα αλλά και για τη χώρα συνολικά. Και δεν θα σχολιάσω κάτι παραπάνω για το τι κάνει η Τουρκία ή πώς ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική.
Τώρα, για τα F-35, έχουμε πει ότι πρόθεσή μας είναι να αποκτήσουμε μια μοίρα F-35, με πιθανή option να αποκτήσουμε και μια δεύτερη. Μέρος της διαδικασίας αυτής είναι και η αποστολή του Letter of Request, πράγμα το οποίο έγινε τις τελευταίες ημέρες. Είναι η αρχή -θέλω να το τονίσω- μιας μακράς διαδικασίας καθώς δεν εκτιμούμε ότι μπορούμε να παραλάβουμε τα αεροσκάφη αυτά πριν από το 2027 ή 2028.
Αυτό το λέω διότι είναι μια μακρά διαδικασία από τη μία και το λέω διότι, αφετέρου, τότε έχουμε τον δημοσιονομικό χώρο για να μπορούμε να κάνουμε μια τέτοια αγορά.
Πιστεύω ότι αυτό έχει μια ξεχωριστή σημασία για τη δυνατότητα της χώρας μας πια να προγραμματίζει αμυντικές επενδύσεις σημαντικές, σε βάθος χρόνου. Σε βάθος δεκαετίας, σε βάθος δεκαπενταετίας. Αυτή είναι η υποχρέωσή μας, αυτή είναι η ευθύνη μας, να θωρακίζουμε τη χώρα και να αναλαμβάνουμε αποφάσεις τις οποίες μπορεί πολιτικά να τις «καρπωθούν» οι διάδοχοί μας.
Αλλά έτσι πιστεύω ότι θα πρέπει να δουλεύει η χώρα ως προς τον μακροχρόνιο σχεδιασμό σχετικά με την εξωτερική και την αμυντική της πολιτική.
Γιάννης Παλαιολόγος (Καθημερινή): Είδαμε το τελευταίο δίμηνο την Τουρκία να υιοθετεί μια τακτική παρακώλυσης σε ένα πολύ σημαντικό θέμα για το μέλλον του ΝΑΤΟ, παράλληλα να ανεβάζει την εμπρηστική ρητορική κατά της Ελλάδας. Έχουμε και το γεγονός ότι δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας. Έφτασε ο κ. Ερντογάν εδώ στη Σύνοδο και βλέπουμε ότι πήρε σημαντικές παραχωρήσεις από τη Σουηδία και την Φινλανδία για να δώσει τη συναίνεσή του. Έχουμε αυτή τη φερόμενη υπόσχεση του κ. Biden για τα F-16. Ήθελα να ρωτήσω, θεωρείτε ότι ήταν επιτυχής η έκβαση της Συνόδου για την Τουρκία και ότι ίσως ενθαρρύνει τον κ. Ερντογάν και να συνεχίσει αυτήν την τακτική παρακώλυσης στο μέλλον αλλά και να ανεβάζει το θερμόμετρο κατά το δοκούν εναντίον της Ελλάδας, γιατί βλέπει ότι αυτό δεν έχει συνέπειες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω, κ. Παλαιολόγε, πρέπει να πάτε στη συνέντευξη Τύπου του κ. Ερντογάν για να του κάνετε αυτές τις ερωτήσεις. Εγώ απάντησα για λογαριασμό της Ελλάδος, γιατί θεωρώ ότι η Σύνοδος αυτή ήταν επιτυχημένη καταρχάς για το ΝΑΤΟ -είμαστε μέλος της Συμμαχίας- και δευτερευόντως για την πατρίδα μας.
Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο στα ζητήματα αυτά. Νομίζω ότι έχω απαντήσει πλήρως και η ερώτησή σας έχει καλυφθεί από τις απαντήσεις που έχω δώσει στους συναδέλφους σας.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
