Παρέμβαση Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στο «Thessaloniki Summit 2020»
«Η Ανατολική Μεσόγειος σε κρίση»
Πρώτα απ' όλα, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Δυστυχώς, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, δεν θα μπορέσω να είμαι μαζί σας σήμερα σε μια συζήτηση που υπόσχεται να είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ωστόσο, αποδίδω ιδιαίτερη σημασία στην σημερινή συζήτηση και σε αυτό το πλαίσιο θεώρησα σημαντικό να κάνω αυτή τη σύντομη παρέμβαση.
Η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται και πάλι, αναμφίβολα, σε κατάσταση αναταραχής. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις, μερικές παλιές, μερικές νέες. Όλες αποσταθεροποιούν σοβαρά την περιοχή και απειλούν την ευημερία και τη σταθερότητα της Ευρώπης στο σύνολό της. Δεν θα ασχοληθώ με αυτές τις προκλήσεις, επειδή είναι γνωστές. Ωστόσο, θα ήθελα να τονίσω έναν κοινό παρονομαστή, ο οποίος δυστυχώς είναι μια συγκεκριμένη χώρα στην περιοχή: η Τουρκία.
Οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία έχουν περάσει από διάφορες φάσεις τις τελευταίες δεκαετίες, μερικές ήταν καλές, πολλές όχι τόσο καλές. Και σε αυτή την περίσταση, η Τουρκία προβάλλει για άλλη μια φορά παράνομους και προκλητικούς ισχυρισμούς σε ό,τι αφορά την κυριαρχία της Ελλάδας και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Επιπλέον, επιδιώκει να αποσταθεροποιήσει άμεσα τη χώρα μου. Αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς από την πλευρά της Τουρκίας δεν είναι νέο, αλλά έχει τρία ξεχωριστά στοιχεία που είναι καινούργια και ιδιαίτερα ανησυχητικά.
Πρώτον, παρατηρούμε ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί ένα ευρύ φάσμα εργαλείων για την επίτευξη των στόχων της. Τα οποία κυμαίνονται από την απειλή χρήσης βίας, συγκεκαλυμμένα ή, σε πολλές περιπτώσεις, απροκάλυπτα, έως τις απόπειρες παράνομων ερευνών για αποθέματα φυσικού αερίου σε περιοχές που εμπίπτουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς και την εργαλειοποίηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού, αλλά και τη χρήση ψευδών ειδήσεων και προπαγάνδας για να αμαυρώσει την εικόνα της Ελλάδας.
Δεύτερον, βλέπουμε ένα μακροπρόθεσμο μοτίβο στην τουρκική συμπεριφορά. Δεν πρόκειται για μια κρίση που διαρκεί λίγες μέρες και ακολουθείται από μια γρήγορη αποκλιμάκωση. Παρατηρούμε για περισσότερο από ένα χρόνο τώρα, μια συνεχή και αυξανόμενη προσπάθεια δοκιμής της ανθεκτικότητας της Ελλάδας. Και, δυστυχώς, η πρόβλεψή μας είναι ότι αυτή η κατάσταση δεν είναι πιθανό να αλλάξει δραματικά στο μέλλον.
Τρίτον, η Τουρκία δεν προκαλεί απλώς την Ελλάδα. Παραμένοντας προσκολλημένη στις νεο-οθωμανικές της φιλοδοξίες και χρησιμοποιώντας τακτικές του 19ου αιώνα, αποσταθεροποιεί την ευρύτερη περιοχή. Εμπλέκεται ανοιχτά στρατιωτικά στην Κύπρο, τη Λιβύη και τη Συρία, καθώς και στο Βόρειο Ιράκ. Είναι παρούσα στον Καύκασο κι έχοντας μετατραπεί σε "ταξιδιωτικό γραφείο τζιχαντιστών", αποτελεί άμεση απειλή για την Ευρώπη και τις χώρες της Μεσογείου.
Η απάντηση της χώρας μας σ' αυτή την πρόκληση ασφάλειας είναι να παραμείνουμε προσηλωμένοι στους κανόνες και τις αρχές που πρέπει να καθοδηγούν τις διεθνείς σχέσεις. Και ειδικότερα στις σχέσεις καλής γειτονίας. Πιστεύουμε ότι οι χώρες πρέπει να επιλύουν τις διαφορές τους ειρηνικά, μέσω του διαλόγου, και τηρώντας τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Σ' αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα αντί να μείνει στα λόγια, προβαίνει σε πράξεις. Μέσα σε μερικούς μήνες, καταλήξαμε σε δυο μνημειώδεις συμφωνίες, πρώτον με την Ιταλία και στην συνέχεια με την Αίγυπτο σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας. Επίσης, καταλήξαμε σε συμφωνία με την Αλβανία για παραπομπή της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στη Χάγη. Έτσι επιλύουν τις διαφορές τους τα ειρηνικά έθνη, όχι μέσω της διπλωματίας των κανονιοφόρων.
Εργαζόμαστε για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής προοπτικής των γειτόνων μας στα Δυτικά Βαλκάνια. Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι η πορεία προς τη σταθερότητα και την ευημερία περνά από μια προοπτική ένταξης στην ΕΕ.
Τέλος, οικοδομούμε δεσμούς με τις άλλες χώρες της περιοχής, καθώς και με τα κράτη του Κόλπου. Ανοίγουμε επίσης νέους δρόμους συνεργασίας με αναδυόμενες παγκόσμιες δυνάμεις, όπως η Ινδία, και ενισχύουμε τις ήδη εξαιρετικές διμερείς μας σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Επιτρέψτε μου, ολοκληρώνοντας, να είμαι σαφής ως προς ένα σημείο: Δεν επιστρέφουμε στην πολιτική του 19ου αιώνα. Δεν χτίζουμε συμμαχίες ενάντια σε κανέναν. Αντιθέτως, είμαστε ανοιχτοί για να επεκτείνουμε το πλαίσιο συνεργασίας με όλους τους γείτονές μας. Με έναν όρο: ότι σέβονται τις αρχές των σχέσεων καλής γειτονίας και του διεθνούς δικαίου. Υποθέτω ότι δεν ζητάμε πολλά…
