Είναι πλέον φανερό ότι τα Βαλκάνια έχουν εισέλθει σε μια φάση μεγάλης αβεβαιότητας, εξαιτίας εσωτερικών πολιτικών κρίσεων, που κάποιες φορές συνδυάζονται με τις μόνιμες εθνοτικές αντιπαραθέσεις, αλλά και την πρωτοφανή έκρηξη της πανδημίας.
Γράφει ο Μάξιμος Χαρακόπουλος*
Μάλιστα, σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται ακόμη και οι χώρες των ανατολικών Βαλκανίων, που είναι μέλη της ΕΕ. Στην γειτονική μας Βουλγαρία, η οποία πλήττεται από μεγάλο αριθμό θανάτων λόγω κορονοϊού, στήθηκαν την Κυριακή τρίτες κάλπες μέσα σε έναν χρόνο. Αλλά και η Ρουμανία βρίσκεται σε πολύμηνο κυβερνητικό κενό, καθώς και ο τελευταίος υπηρεσιακός πρωθυπουργός παραιτήθηκε, εν μέσω επίσης μιας πρωτοφανούς αύξησης των ημερήσιων θανάτων, με σχεδόν 400 ανθρώπους να «φεύγουν» καθημερινώς.
Στη δυτική πλευρά των Βαλκανίων, τα νέα είναι ακόμη πιο ανησυχητικά. Σύμφωνα, με έκθεση που έδωσε στην δημοσιότητα ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κρίστιαν Σμιτ, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πολεμικής ανάφλεξης στη χώρα.
Έκρυθμη παραμένει βέβαια και η κατάσταση στο Κόσοβο, όπου τον Σεπτέμβριο φθάσαμε ένα βήμα πριν την ένοπλη σύγκρουση Σερβίας-Κοσόβου, στον λεγόμενο «πόλεμο των πινακίδων». Η παρέμβαση της ΕΕ αποσόβησε τα χειρότερα, οι αιτίες όμως της διαμάχης παραμένουν.
Άλλωστε, φρόντισε ο πρωθυπουργός της Αλβανίας και φίλος του Ερντογάν, Έντι Ράμα, να επαναφέρει τα περί πιθανής ένωσης του Κοσόβου με την χώρα του, στην πορεία δημιουργίας της Μεγάλης Αλβανίας. Κι αυτές οι δηλώσεις, που παραπέμπουν σε αλλαγή συνόρων, έγιναν από τον ηγέτη μιας χώρας που επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ! Την ίδια ώρα, παρακολουθούμε τον ευτελισμό της δικαστικής διαδικασίας για την δολοφονία του ομογενούς Κατσίφα, που έλαβε χώρα στους Βουλιαράτες πριν από 3 χρόνια, με ένα πόρισμα που κάνει λόγο για αυτοκτονία.
Τέλος, έχουμε τις σοβαρές εξελίξεις στη Βόρειο Μακεδονία, που έφθασαν την παρούσα κυβέρνηση Ζάεφ στη μία ψήφο πριν την κατάρρευσή της, και απέδειξαν την προχειρότητα που συνάφθηκε η συμφωνία των Πρεσπών. Ήδη, ο αρχηγός του VMRO, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, διαμήνυσε ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσει ποτέ το επίσημο όνομα της χώρας, σεβόμενος, όμως, ταυτόχρονα, τη συμφωνία. Το πώς θα συμβεί αυτό το οξύμωρο, μόνον οι συντάκτες της συμφωνίας το γνωρίζουν! Οι ίδιοι που χωρίς περίσκεψη χάρισαν μακεδονική εθνική ταυτότητα και μακεδονική γλώσσα, και επαίρονται μέχρι σήμερα για το κατόρθωμά τους.
Και ενώ όλοι βλέπουν την εσκεμμένη κωλυσιεργία του ίδιου του Ζάεφ να εφαρμόσει ακόμη και τα ελάχιστα συμφωνηθέντα, στα σχολικά βιβλία, στις ονομασίες των οδών, στα αρχαιοελληνικά αγάλματα. Σε κάθε περίπτωση, η προσωρινή διάσωση Ζάεφ δεν σημαίνει για τη γειτονική χώρα και την απαρχή μιας περιόδου σταθερότητας -με δεδομένους και τους κραδασμούς από το βουλγαρικό βέτο στην ενταξιακή της πορεία στην ΕΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε κατ' αρχάς την αξία που έχει η σταθερότητα που απολαμβάνει η Ελλάδα στην παρούσα φάση, η οποία μάλιστα συνδυάζεται με ραγδαία άνοδο της αναγνώρισης του διεθνούς ρόλου που διαδραματίζει στην ευρύτερη περιοχή. Αυτή η νέα θέση, όμως, πρέπει να βρει αντανάκλαση και στα Βαλκάνια, που ήταν και παραμένουν η φυσική μας ενδοχώρα.
Κι αυτό γίνεται ήδη με την ενεργό διπλωματία που ασκείται όλο το προηγούμενο διάστημα. Όπως, επισήμανε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στη συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Σερβίας, Νίκολα Σελάκοβιτς, η Ελλάδα είναι αντίθετη σε φυγόκεντρες δυνάμεις οι οποίες ενδεχομένως θα επιθυμούσαν να επαναχαράξουν τον χάρτη της περιοχής μας.
Πρωτίστως, μας ενδιαφέρει η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή, η ανάπτυξη της οικονομικής και πολιτιστικής συνεργασίας. Αλλά, αυτό πρέπει να γίνει διασφαλίζοντας η Ελλάδα ταυτόχρονα και τη δική της θέση στην περιοχή. Η ελληνική πλευρά θα πρέπει να είναι πολύ επιφυλακτική σε διπλωματικές παραχωρήσεις, στο όνομα της γενικής σταθερότητας, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τι είναι αυτό που μακροπρόθεσμα συνδέεται με τα δικά της συμφέροντα.
Αυτό, για παράδειγμα, ισχύει στην περίπτωση της αναγνώρισης του Κοσόβου, που, μεταξύ άλλων, μπορεί να θεωρηθεί ένα κακό προηγούμενο για το κυπριακό. Πολύ περισσότερο, ισχύει για τη στάση της Αλβανίας έναντι της Ελληνικής Μειονότητας και της καταπάτησης των δικαιωμάτων της, σε συνδυασμό με την ενταξιακή πορεία αυτής της χώρας στην ΕΕ. Και τέλος, ισχύει στην περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας, όπου δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στην de facto ακύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών από τους γείτονες, όπως ορθά επισήμανε και ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
Η Ελλάδα συνιστά ένα κράτος που προάγει τη συνεργασία και την ειρήνη στην περιοχή, και το έχει αποδείξει επανειλημμένως. Οφείλουν, όμως, και οι βαλκάνιοι γείτονές μας να συμμορφώνονται με τις κοινές αξίες και τις αρχές που μας ενώνουν, για να προχωρήσουμε σε ένα μέλλον ευημερίας για όλους. Διαφορετικά τα θεμέλια που τίθενται θα είναι σαθρά και αυτό θα είναι γενικά επιζήμιο.
* Ο Δρ. Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, βουλευτής Λαρίσης της Νέας Δημοκρατίας, πρώην υπουργός.
