Το ότι η ζωή είναι σκυταλοδρομία καθημερινής επιβίωσης, ένας αγώνας μετ' εμποδίων με θύτες, θύματα και ετοιμοπόλεμους αντικαταστάτες για κάθε χηρεύουσα θέση, το γνωρίζουμε όλοι μας βιωματικά. γιατί... εντρυφήσαμε στην λαϊκή θυμοσοφία της λόγιας έκφρασης ''ουδείς αναντικατάστατος''.
Έκφρασης που έχει επινοηθεί σίγουρα για να λειτουργεί σαν αμυντικός μηχανισμός διαχείρισης του πικρού συναισθήματος μιας αποτυχίας, μιας απόρριψης ή μιας ματαίωσης η οποία είναι δύσκολο να καταλαγιάσει όταν ''η άδεια καρέκλα'' σηματοδοτεί την οριστική αποχώρηση λόγω θανάτου.
Τώρα θα μου πείτε πως οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται από τη ζωή μας, οι σχέσεις κλείνουν τον κύκλο τους και η σκυτάλη περιμένει στη σειρά τον αντικαταστάτη. Είναι μια φυσιολογική διαδικασία της ζωής που τηρείται απαρέγκλιτα σε όλες τις περιστάσεις.
Περιστάσεις ιδιαίτερα τραγικές -- σε προσωπικό επίπεδο -- γι' αυτούς που βιώνουν απώλεια και αγωνίζονται να αιχμαλωτίσουν την ύπαρξη των ανθρώπων τους διαισθητικά μέσω της μνήμης από ένα αποτύπωμα του αρώματος, του αγγίγματος και της ανάσας τους στο κύτταρό τους.
Τη ρωγμή της απώλειας θα την κουβαλούν δια βίου σαν ρωγμή ανεπούλωτη χαραγμένη στη μνήμη, όπως κουβαλάει ο Ελληνισμός 50 χρόνια τώρα την προδοσία, την τραγωδία και το χρέος της Ελλάδας στην Κύπρο.
Χρέος ευθύνης αξέχαστο, που -- εκεί που πάει να καταλαγιάσει'' ξεχασμένο'' στο χρόνο -- έρχεται κατά κύματα φορτωμένο από μνήμες του ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων, οι οποίες είναι ακόμα ορθάνοιχτες και αιμορραγούν εντός μας.
Αιμορραγούν και γεννούν στις καρδιές μας απελπισία γιατί, στην περίπτωση των εθνικών θεμάτων (συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού), διαψεύστηκε πανηγυρικά το ''Ουδείς αναντικατάστατος'', καθώς έχουν εκλείψει οι αντικαταστάτες του διαμετρήματος των διπλωματών και διανοούμενων που έχασαν Ελλάδα και Κύπρος σ' αυτό το διάστημα, με αποτέλεσμα οι θέσεις τους να χηρεύουν ακόμα στην ουσία...
Η απουσία του Γιάννου Κρανιδιώτη και του Νεοκλή Σαρρή, φερ' ειπείν -- σε επίπεδο Εξωτερικής πολιτικής και συμβουλευτικής για το μείζον θέμα της Κύπρου -- είναι ηχηρή, ηχηρότατη, σε βαθμό που να ομολογούμε ότι κάποιοι άνθρωποι, σε όποια μετερίζια αγώνων κι αν ήταν ταγμένοι, παραμένουν αναντικατάστατοι.
Για να τεκμηριωθεί αυτό, είναι αναγκαία μια μικρή αναδρομή στο χρόνο (14 Σεπτεμβρίου 1999, ο αδόκητος θάνατος με το πρωθυπουργικό falcon) του πρώην αναπληρωτή Εξωτερικών της Ελλάδας Γιάννου Κρανιδιώτη, αφού είχε πετύχει ήδη το επίτευγμα της νομικής ένταξη όλης της Κύπρου στην Ε.Ε (Δεκέμβριος 1999, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο-Ελσίνκι) ανοίγοντας το δρόμο στον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη για να δρομολογήσει την απρόσκοπτη ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς προηγούμενη επίλυση του πολιτικού της προβλήματος, μέχρι την επίσημη είσοδό της την 1η Μαῒου 2004 (κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή).
Το Κυπριακό, βέβαια, παρέμενε άλυτο και η διελκυστίνδα με την Τουρκία διευρυνόταν. Η βαριά σκιά του '96 (Ίμια) παρέμενε για την Ελλάδα, όπως και εκείνη των επεισοδίων για την Κύπρο στην ''νεκρή ζώνη'' που στοίχισε τη ζωή σε δύο Ελληνοκύπριους διαδηλωτές, ένας εκ των οποίων ήταν ο Τάσος Ισαάκ (Δερύνεια Αμμοχώστου, Αύγουστος 1996).
Έκτοτε, πέρα από τις αλληλοδιαδοχικές κυβερνήσεις και Προεδρίες που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα, άλλαξαν πολλά για Ελλάδα και Κύπρο με επίκεντρο τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Άλλαξαν πολλά που επιβεβαίωσαν πανηγυρικά τις προφητικές δηλώσεις του αείμνηστου Έλληνα ακαδημαϊκοϋ, νομικού και πολιτικού Νεοκλή Σαρρή στην εφημερίδα ''Ένωσις'' της Λευκωσίας το 2008:
- Σε λίγα χρόνια οι Τούρκοι θα κάνουν τους Έλληνες να σκέφτονται σαν Τούρκοι…
Κι αυτό, απ' το '16 και εντεύθεν κυρίαρχα, επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά, αν σκεφτούμε τα λόγια που ακούσαμε για νησιά και Αιγαίο από τους εκάστοτε κυβερνητικούς τα οποία ''βγάζουν... μάτι'' (βλ σχετικές δηλώσεις Κώστα Ζουράρη [2016], Γιώργου Κατρούγκαλου [2019]: κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου [ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ & ΣΥΡΙΖΑ], και Ντόκου, Ροζάκη, Μπακογιάννη, Καιρίδη, συμβούλων και βουλευτών στην κυβέρνηση Μητσοτάκη [ΝΔ]).
Και μη χειρότερα, δηλαδή, όπως ακριβώς τα είχε προβλέψει ο αείμνηστος διεθνολόγος Ν.Σ, που έστειλε επανειλημμένα μέχρι το τέλος της ζωής του (2011) σήμα κινδύνου για Ελλάδα και Κύπρο, αφού ο νεο-οθωμανισμός της ''Γαλάζιας Πατρίδας'' διαιωνίζεται και μετά τη ''Διακήρυξη των Αθηνών'' (7/12/'23), ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος μίλησε (την ίδια μέρα που την υπέγραψε) για τουρκική μειονότητα παραβιάζοντας το συναινετικό κλίμα των ''ήσυχων νερών'' για το οποίο μόχθησε ο Έλληνας πρωθυπουργός...
Η ατζέντα των προκλήσεων του Ταγίπ Ερντογάν, μ' άλλα λόγια, συνεχίζεται από τη Θράκη μέχρι την ''Γαλάζια Πατρίδα'' (το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο) με εμάς να καταπίνουμε την παραμυθία του ''σουλτάνου'' ότι ''Τα αδέλφια (Έλληνες-Τούρκοι, υποτίθεται) είναι φυσικό κάπου κάπου να διαφωνούν''...
Φευ! Οποία αφέλεια, όταν το ελληνοτουρκικό ''τζαρτζάρισμα'' στη Θράκη εκδηλώνεται με κάθε αφορμή και η πίεση που ασκείται απ' τους ''απεσταλμένους'' της Τουρκίας εκεί για αναγνώριση ''τουρκικής'' μειονότητας γίνεται όλο και εντονότερη, ενώ στο Αιγαίο εκδηλώνονται κινήσεις προς διαμόρφωση τετελεσμένων επί του πεδίου (μετά τους αλιείς στο Αγαθονήσι, έχουμε τουρκική αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Φαρμακονήσι)..
Σκέτη απογοήτευση, δηλαδή. Και πού να πάμε στην Κύπρο, όπου το αδιέξοδο στο Κυπριακό παραμένει και ο εποικισμός στο 37% του κατεχόμενου τμήματος κλιμακώνεται. Κλιμακώνεται, ενώ την ίδια στιγμή τα γεγονότα στην ''νεκρή ζώνη'' της Κύπρου πολλαπλασιάζονται δίνοντας συνέχεια σε εκείνα του περασμένου καλοκαιριού στην Πύλα και τον Άγιο Δομέτιο, με σκοπό να επεκτείνει ο τουρκικός στρατός κατοχής τον στρατιωτικό έλεγχο στην ''νεκρή ζώνη'' (''Πράσινη Γραμμή'', όπου εδρεύει η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο).
Τα δεδομένα αυτά, όπως ήταν αναμενόμενο, έκαναν τον Πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη να απευθύνει επιστολή προς τον Γ.Γ του ΟΗΕ προ ημερών, με την οποία -- αφού κάνει γνωστή στον Αντόνιο Γκουτέρες τη δραματική αύξηση των τουρκικών παραβιάσεων στη ζώνη ασφαλείας της Κύπρου που βρίσκεται υπό την παρακολούθηση του ΟΗΕ -- καλεί τα Ηνωμένα Έθνη να παρέμβουν, για να προλάβουν τα χειρότερα.
Όλα αυτά τα δυσοίωνα, δυστυχώς, τα είχε προβλέψει στις συνεντεύξεις και τα βιβλία του για την Κύπρο ο αείμνηστος πανεπιστημιακός Νεοκλής Σαρρής. Αλλά, όπως συμβαίνει συνήθως, οι προειδοποιήσεις επαϊόντων που έχουν στην καρδιά τους την Ελλάδα υποτιμώνται, ίσως γιατί είναι ανεξάρτητες και φιλαλήθεις οι φωνές που τις διατυπώνουν. Όχι καθοδηγούμενες και χειραγωγούμενες...
Ειδικά για την Κύπρο, αυτά που έκαναν τον Σαρρή να αγωνιά στα τελευταία χρόνια της ζωής του, όπως έδειχνε στις συνεντεύξεις του,ήταν δύο θέματα: α) Ο φόβος του για εποικισμό των Κατεχομένων της Κύπρου (πράγμα που βλέπουμε να κλιμακώνεται σήμερα), γιατί είχε υπόψη του ότι η ιδέα του εποικισμού της είχε ωριμάσει για τα καλά στην Τουρκία.
Ήταν προγενέστερη της τουρκικής εισβολής το '74, καθώς είχε αποτυπωθεί σε εισηγήσεις του Τούρκου διεθνολόγου Νιχάτ Ερίμ στα οθωμανικά ''μιλλέτ'' (εθνικοθρησκευτικές κοινότητες) και σε εκθέσεις του το 1956 προς τον πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερές (ο οποίος απαγχονίστηκε το 1960 απ' τους πραξικοπηματίες που τον συνέλαβαν με την κατηγορία ότι ''προκάλεσε στον λαό αιματοχυσία''). Και...
β) Ο φόβος του Νεοκλή Σαρρή μήπως περάσει σαν λύση του Κυπριακού η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία που τη θεωρούσε χειρότερη απ' τη διχοτόμηση του νησιού (βλ. τουρκική πρόταση), γιατί ήταν γέννημα-θρέμα της έμπνευσης του Νιχάτ Ερίμ για εποικισμό της Κύπρου (στο σύνολό της) από τους Τούρκους.
Χειρότερη γιατί -- όπως πίστευε -- θα ξεθεμελίωνε ό,τι ελληνικό σε αυτήν. Θα την αλλοίωνε δημογραφικά, εθνικά και πολιτιστικά σαρώνοντας την ελληνική ιστορική κληρονομιά της που ανάγεται στη φράση ''το ελληνικόν εόν όμαιμόν τε και ομόγλωσσον και θεών ιδρύματα κοινά και θυσίαι ή θεά τε ομότροπα» (Ηρόδοτος, Ουρανία 144).Κοινώς, θα μετέτρεπε την Κύπρο σε ''οικτρό τουρκικό προτεκτοράτο'' και θα αλλοίωνε τη φυσιογνωμία της φυλετικά, γλωσσικά, ηθογραφικά και ιστορικά. Θα αντικαθιστούσε, ουσιαστικά, την ελληνικότητα με τον εθνικό εκτουρκισμό της...
Ωστόσο τα σοφά λόγια του αείμνηστου τουρκολόγου καθηγητή πάνε από χρόνια στο βρόντο, μιας και εξακολουθούμε Ελλάδα και Κύπρος να μην έχουμε να αντιπροτείνουμε στην τουρκική πρόταση για διχοτόμηση του νησιού -- ως λύση στο Κυπριακό -- ένακυπριακών συμφερόντων σχέδιο, αντί να υιοθετούμε τυφλά αυτό της ΔΔΟ (βρετανική πρόταση του '57 που υιοθέτησε ο ΟΗΕ) η οποία βάζει ταφόπλακα στην Κυπριακή Δημοκρατία και την ελληνικότητα της Κύπρου.
Και μη με ρωτήσετε γιατί δεν βγάζουμε απ' τα συρτάρια μας το Δόγμα Ενιαίου Αμυντικού Χώρου που υπογράψαμε το '93 (Ανδρέας Παπανδρέου-Γεράσιμος Αρσένης), για να το επικαιροποιήσουμε με βάση τα τωρινά δεδομένα.
Μη με ρωτήσετε, γιατί θα αποκαρδιωθείτε (όπως εγώ) μαθαίνοντας πως το εν λόγω σχέδιο δεν εκπονήθηκε με κίνητρο τον πατριωτισμό προς διάψευση του ''Η Κύπρος κείται μακράν'' αμυντικά, αλλά με σκοπό την επιβίωση του κυβερνώντος ΠΑΣΟΚ και την παραμονή του στην εξουσία, καθώς ήταν δυσοίωνο το μέλλον του στην τελευταία διακυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου (με τον ίδιο ασθενή και οδεύοντα προς το επέκεινα έχοντας στην πλάτη του το σκάνδαλο Κοσκωτά, την εκλογή Σαρτζετάκη με τα χρωματιστά ψηφοδέλτια και πολλά άλλα...
Στα δεδομένα αυτά προστέθηκαν, εν τω μεταξύ, μέχρι τον τρέχοντα χρόνο: 1. Η άρνηση Ερντογάν να συζητήσει με τις Βρυξέλλες σύνδεση του Κυπριακού με την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας-Ε.Ε 2. Οι νέες τουρκικές προκλήσεις στην ''νεκρή ζώνη της Κύπρου'' (μετά τις προηγηθείσες στην Πύλα και τον Άγιο Δομέτιο) με κατασκευή στη Δένεια οχυρωματικών έργων 3. Το απαγορευτικό πλαίσιο της Άγκυρας στην προσωπική απεσταλμένη του Αντόνιο Γκουτέρες (ΓΓ του ΟΗΕ) Μαρία Κουέγιαρ, σύμφωνα με το οποίο η Τουρκία επιμένει στο ομοσπονδιακό μοντέλο λύσης ως προϋπόθεση για επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό.
Και 4. Η εσπευσμένη αντικατάσταση του Κύπριου ΥΠΑΜ Μιχάλη Γιωργάλλα (από τον Βασίλη Πάλμα), που προοιωνίζεται εθνικά ασύμφορες παρεμβάσεις της Αθήνας σε βάρος των κυπριακών συμφερόντων, αν ισχύουν οι αναφορές του υπουργού για τους λόγους απομάκρυνσης και αντικατάστασής του (από τον Βασίλη Πάλμα)με απόφαση του Προέδρου Ν. Χριστοδουλίδη.
Λόγοι που έχουν να κάνουν με την επιμονή του Γιωργάλλα στην αναβίωση του ΔΕΑΧ και το γεγονός ότι ''ενοχλούσε κάποιους κύκλους στην Αθήνα που προωθούν τη συνδιαλλαγή Ελλάδας-Τουρκίας για την καζάν-καζάν ''συνεκμετάλλευση'' και την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο...
Κατά τα άλλα, κάνουμε ό,τι μπορούμε σε Ελλάδα και Κύπρο για να επιβεβαιώσουμε πανηγυρικά μισό αιώνα τώρα -- με την ανικανότητά μας να κινητοποιήσουμε το σύμπαν για ''δίκαιη και βιώσιμη λύση Κυπριακού'' -- τα λόγια του σύγχρονου Έλληνα φιλοσόφου Παναγιώτη Κονδύλη:
''Οι μετριότητες, υπομετριότητες και ανθυπομετριότητες που συναπαρτίζουν τον ελληνικό πολιτικό και παραπολιτικό κόσμο δεν έχουν το ανάστημα να θέσουν και να λύσουν ιστορικά προβλήματα...''(Π. Κονδύλης-Θεωρία πολέμου, 1995).
Κρινιώ Καλογερίδου
