Μετά από το άρθρο μου στον «Πρωινό Λόγο» (13-11-2024) που αναφερόταν στις παραληρηματικές δηλώσεις του Αλβανού Πρωθυπουργού Έντι Ράμα στη Θεσσαλονίκη ότι «έχει πεθάνει και δεν υπάρχει Βόρειος Ήπειρος» και «Βορειοηπειρώτες», τη σκυτάλη ανέλαβε ο «εν όπλοις» συνάδελφος και αγαπητός φίλος Σπύρος Εργολάβος να αποκαταστήσει την ιστορική πραγματικότητα για τον γεωγραφικό όρο «Βόρειος Ήπειρος». Σε εμπεριστατωμένο άρθρο του στον «Πρωινό Λόγο» (Πέμπτη 21-11-2024) ανατρέχει στην αρχαιότητα, στα μεσαιωνικά και νεότερα χρόνια και με αδιάσειστα στοιχεία αρχαίων και νεότερων συγγραφέων αποδεικνύει το ενιαίο του ηπειρωτικού χώρου. Καταλήγει σε όσα γράφει ο Γερμανός Γεωγράφος Kiepert, ο οποίος τοποθετεί τα ηπειρωτικά όρια στον Γενούσο ποταμό επισημαίνοντας ότι «δεν γνωρίζω Επαρχίαν περισσότεραν ελληνική από την Ήπειρον ως προς τον αριθμόν του πληθυσμού, της γλώσσης, την διάννοιαν, την εμπορικήν, ναυτικήν και βιομηχανικήν κίνησιν, με μίαν λέξιν ό,τι αποτελεί τα αληθινά χαρακτηριστικά ζωηράς εθνότητος».
Στη συνέχεια ο κ. Εργολάβος ασχολείται εκτενώς με την ευεργεσία, με την αξιοθαύμαστη κοινωφελή δράση των Μεγάλων Ευεργετών του Έθνους, θέμα το οποίο κατέχει σε βάθος.
Οι Μεγάλοι Βορειοηπειρώτες Ευεργέτες: Ο Ευαγγέλης και Κωνσταντίνος Ζάππας, από το Κάτω Λάμποβο Αργυροκάστρου, ο Απόστολος Αρσάκης, από τη Χοταχόβα της Πρεμετής, ο Χρηστάκης Ζωγράφος από το Κεστοράτι της Λιτζουριάς, ο Γεώργιος και Σίμων Σίνας από τη Μοσχόπολη Κορυτσάς, ο Ιωάννης Μπάγκας, από την Κορυτσά και πολλοί άλλοι ελάσσονες Ευεργέτες, αποτελούν αναμφισβήτητη απόδειξη της ελληνικότητας του βόρειου ηπειρωτικού τμήματος.
Το «κλέος ευρύ καθ' Ελλάδα» και η πολιτεία των Μεγάλων του Έθνους Ευεργετών με τις αγαθοεργίες τους «εξήλθεν εις πάσαν την γην και εις τα πέρατα της Οικουμένης».
Ας μου επιτραπεί, σε όσα έγραψα στο προηγούμενο άρθρο και σε εκείνα που αναφέρει ο Σπύρος Εργολάβος, να μεταφέρω μερικά συμπληρωματικά στοιχεία, απαραίτητα, κατά την γνώμη μου, για την αποσαφήνιση του ζητήματος της ελληνικότητας της Βορείου Ηπείρου και της ζωντάνιας του βορειοηπειρωτικού (μειονοτικού) στοιχείου.
Είναι δεδομένη η διαχρονική παρουσία της Ενιαίας Ηπείρου στον Ελλαδικό χώρο και αποκαλυπτική από πολλές έγκυρες επιστημονικές πηγές. Η γραμμή ασφαλείας είναι εκείνη του Γενούσου ποταμού, που διαγράφεται, όχι μόνο από τη μορφολογία του εδάφους, αλλά και από τα εθνολογικά, λαογραφικά και ανθρωπολογικά στοιχεία.
Η Βόρειος Ήπειρος (όρος που καθιερώθηκε στους Βαλκανικούς πολέμους), είναι μια ατέλειωτη περιοχή συνέχεια της φυσιογνωμίας του ηπειρωτικού τοπίου.
Τα κυριότερα έθνη που επικράτησαν στην Ήπειρο (τα αναφέρει λεπτομερώς ο Σπύρος Εργολάβος) κατά την αρχαιότητα ήταν οι Θεσπρωτοί, οι Χάονες (με πρωτεύουσα τη Φοινίκη) και οι Μολοσσοί. Με την επικράτηση των Μολοσσών (375 π.Χ.) συμπτύχθηκαν στη «Συμμαχία των Ηπειρωτών». Από τότε οι κάτοικοι όλων των Ηπειρωτικών Εθνών ονομάζονται «ΗΠΕΙΡΩΤΑΙ». Στα νομίσματά τους τέθηκε η λέξη «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ». Έτσι ολοκληρώθηκε η εθνική συνείδηση και ο ελληνικός εθνολογικός χαρακτήρας των Ηπειρωτών.
Η Βόρειος Ήπειρος στέκεται ακοίμητος φρουρός στα Βόρεια σύνορα, είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του ελληνισμού στη Βαλκανική. Υπήρξε ο κυματοθραύστης ποικίλων επιδρομών και κατακτήσεων. Δοκιμάστηκε και δοκιμάζεται μέχρι σήμερα. Δεν μπορεί η Βόρειος Ήπειρος να θεωρηθεί αποκομμένη από τον ηπειρωτικό κορμό. Ο ηπειρωτικός χώρος είναι ενιαίος, αδιάσπαστος και αδιαίρετος. Έτσι τον είδαν και τον περιέγραψαν επιστήμονες και περιηγητές.
Ο Στράβων, ο μεγαλύτερος γεωγράφος του αρχαίου κόσμου που έζησε στα χρόνια του Χριστού, γράφει σχετικά: «Ταύτην δή την οδόν εκ των περί την Επίδαμνον και την Απολλωνίαν τόπου ιούσιν εν δεξιά με τα Ηπειρωτικά και έθνη κλυζόμενα τω Σικελικώ πελάγει μέχρι τον Αμβρακικόν κόλπον, εν αριστερά δε τα όρη των Ιλλυριών».
Δηλαδή: Αν πάρουμε αυτή την οδό από την Επίδαμνον και την Απολλωνίαν στα δεξιά μας έχουμε τα λεγόμενα Ηπειρωτικά έθνη, που περιβρέχονται από το Σικελικό πέλαγος, ως τον Αμβρακικό κόλπο και στα αριστερά μας τα βουνά των Ιλλυριών.
Οι Βορειοηπειρώτες (και όχι οι κάτοικοι της Νότιας Αλβανίας) συμμετείχαν σε όλες τις περιπέτειες της ελληνικής ιστορίας. Και όταν, από διάφορες αιτίες, έχασαν την γλώσσα, ποτέ δεν έχασαν τη συνείδηση της φυλής. Το όνομα της Χιμάρας διεκδικεί τίτλους εθνικούς.
Επίμονη ήταν η προσπάθεια των Τούρκων – μαρτυρική για τους σκλάβους – να αλλοιώσουν τον ελληνικό χαρακτήρα της Ενιαίας Ηπείρου. Όμως, τίποτε δεν στάθηκε ικανό να αλλοιώσει τη συνολική συνείδηση και την αυτόνομη εθνική οντότητα. Παρόλους τους διωγμούς και τις διώξεις διατήρησε τις εθνικές του θέσεις και τον ελληνικό του χαρακτήρα, πολιτικά και κοινωνικά.
Όταν η κατάρα της εξωμοσίας είχε απλώσει τα πλοκάμια της και απειλούσε με εξαφάνιση τον ελληνισμό, παρουσιάστηκε θεόσταλτος ο Εθναπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος των σκλάβων. Ο Πατροκοσμάς υπήρξε ο Σωτήρας των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου. Ενεφύσησε την αγάπη των χριστιανών προς την Εκκλησία και στερέωσε την πίστη τους. Αναγεννητής και Αναμορφωτής εγαλβάνισε την λαϊκή ψυχή, έδιωξε την αμάθεια και τη βαρβαρότητα από την ψυχή των υποδούλων και προετοίμασε τον λαό να δεχτεί τον σπόρο του Ρήγα.
Καθηγίασε με το αίμα του τον μαρτυρικό τόπο, αφήνοντας την τελευταία του πνοή στο Κολικόντασι της Πρεμετής.
Στους Βαλκανικούς πολέμους το «Βορειοηπειρωτικό ζήτημα» εξελίχτηκε σε δράμα με δυό πράξεις. Η πρώτη παίχτηκε στα πεδία των μαχών και κατέληξε σε θρίαμβο και η δεύτερη εξελίχτηκε στα άδυτα παρασκήνια της διπλωματίας και κατέληξε σε εθνική τραγωδία. Σκοτεινές δυνάμεις βοήθησαν στον τεμαχισμό της Ηπείρου, νόθευσαν την εξέλιξη της πολιτικής ιστορίας και ματαίωσαν την εθνική αποκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων. Το Βόρειο ηπειρωτικό τμήμα, που έμελλε να ονομάζεται «Βόρειος Ήπειρος» κατακυρώθηκε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Από τότε το «Βορειοηπειρωτικό ζήτημα» παραμένει εκκρεμές.
Για τον ρόλο της Ιταλίας στη διχοτόμηση της Ηπείρου, τον θριαμβευτικό αγώνα των Βορειοηπειρωτών και το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας» θα μας δοθεί η ευκαιρία να ασχοληθούμε εκτενέστερα εν καιρώ.
Τελειώνοντας το σημείωμά μου για το ενιαίο της Ηπείρου, αφού ευχαριστήσω τον φίλο Σπύρο Εργολάβο για τον χρόνο που διέθεσε να καταγράψει την ιστορική αλήθεια για το θέμα, να θυμίσω ότι οι Βορειοηπειρώτες είναι κάτοικοι της γης από αμνημονεύτων χρόνων. Οι βορειοηπειρώτες ως Αλβανοί πολίτες φιλοξενούνται από το αλβανικό κράτος στο Βόρειο τμήμα της Ηπείρου, στη Βόρειο Ήπειρο.
Κάθε άλλη άποψη αποτελεί διαστρέβλωση, αλλοίωση και παραποίηση της ιστορίας.
Νίκος Υφαντής
