Ο κάποτε φέρελπις Αλβανός πρωθυπουργός, κάνει ό,τι μπορεί για να μην προχωρήσει η οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες με προφανή στόχο να εξυπηρετήσει τα σχέδια του Ερντογάν
Το διεθνές αεροδρόμιο της Ρίνας, λίγα χιλιόμετρα έξω από τα Τίρανα, ονομάζεται «Μητέρα Τερέζα». Η δεύτερη μεγαλύτερη πλατεία της αλβανικής πρωτεύουσας φέρει το ίδιο όνομα. Θα φανταζόταν κανείς, όχι ουρανοκατέβατος, ότι υπό αυτή την ονοματοθεσία, προς τιμήν της φιλάνθρωπης μοναχής συμπατριώτισσάς τους, οι Αλβανοί πολιτικοί ηγέτες θα εμφορούνταν από πνεύμα γενναιοδωρίας και αλτρουισμού.
Ενδεχομένως σε πολλούς τομείς της εγχώριας δημόσιας ζωής αυτό να ισχύει. Οχι όμως και στο διπλωματικό πεδίο. Σε αυτό μάλλον κυριαρχούν οι κωλοτούμπες. Τόσο θεαματικές, σαν να εκτελούνται από ακροβάτες περιοδεύοντος τσίρκου σε βαλκανικό παζάρι. Πράγμα που ίσως να διαπίστωσε εκ του σύνεγγυς η ελληνική αντιπροσωπεία που συνόδεψε τον πρωθυπουργό στα Τίρανα για να συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε. - Δυτικών Βαλκανίων.
Άξιος εκπρόσωπος της ντόπιας σχολής των κυβιστήσεων, ο επί δεκαετία εκλεγμένος τρεις διαδοχικές φορές, 58χρονος πρωθυπουργός της χώρας Εντι Ράμα. Με αυτάρεσκο, σχεδόν ναρκισσιστικό ύφος, αυτός ο δίμετρος πρώην διεθνής μπασκετμπολίστας, εκκεντρικός εικαστικός και γόνος της προνομιούχας νομενκλατούρας του καθεστώτος Χότζα, συμπεριφέρθηκε άκομψα προς τη γειτονική Ελλάδα. Πόσο μάλλον αχάριστα, δεδομένου ότι υπήρξε πολυποίκιλα ευνοημένος από την ευρωπαϊκή Ελλάδα, από την εποχή κιόλας που ήταν δήμαρχος Τιράνων.
Επιβεβαιώνοντας το απόφθεγμα «ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος», εκδήλωσε με φάουλ την αγνωμοσύνη του. Λίγο πριν από τη διάσκεψη, μιλώντας στο κανάλι του πανευρωπαϊκού ειδησεογραφικού ιστότοπου Euractiv, εγκάλεσε αλαζονικά την Ελλάδα για εξαπάτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης ώστε να μπει δολίως στο κλαμπ της. Χωρίς διπλωματικό τακτ, συνέχισε λέγοντας ωμά ότι «πήρε χρήματα από την Ευρώπη, πέρασε μια περίοδο χλιδής και μετά κατέληξε πολύ άσχημα».
Στον αμέσως επόμενο τόνο έθεσε σε εφαρμογή την τσιρκολάνικη περφόρμανς του, η οποία απέχει μακράν της παραδοσιακής αλβανικής μπέσας. Προέβη σε ταχυδακτυλουργική αναδίπλωση με θεαματική ανασκευή όσων ευθαρσώς δήλωσε. Εξέφρασε τη λύπη του επειδή αυτές «δεν αποδόθηκαν σωστά» και παρέπεμψε εμμέσως, πλην χοντροκομμένα, στην πανουργία των Ελλήνων στον Τρωικό Πόλεμο και τον Δούρειο Ιππο! Παράλληλα, ως λάτρης της μαγειρικής, επιχείρησε να γλυκάνει τις άστοχες τοποθετήσεις του. Με ζαχαρωμένα λόγια, σαν το παχύρρευστο σιρόπι στην «καϊματσίνα», την ντόπια κρεμόπιτα, υποδέχτηκε τον Κυριάκο Μητσοτάκη τονίζοντας ότι δεν κρύβει πως τον θεωρεί τον καλύτερο Ελληνα πρωθυπουργό. Κράτησε, ωστόσο, τις ιδεολογικές του επιφυλάξεις της πολιτικής του ταυτότητας διαμηνύοντας στο ακροατήριο ότι ο ίδιος είναι σοσιαλιστής.
Επίγονος του Χότζα
Κομματικός, δηλαδή, επίγονος του Ενβέρ Χότζα, καθότι το Αλβανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, του οποίου ηγείται, αποτελεί τη μετεξέλιξη του Κομμουνιστικού Κόμματος Εργασίας, αυτού που επί 46 χρόνια στην εξουσία εγκλώβισε στην απομόνωση από τον κόσμο τα 3 εκατομμύρια κατοίκoυς της χώρας. Σοσιαλιστής λοιπόν ο Ράμα, όπως ακριβώς είναι και εθνικιστής, λαϊκιστής, διαπλεκόμενος με ύποπτα επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτές, όμως, οι πολύ πιο ανθεκτικές ιδιότητές του αποσιωπούνται από το σινάφι του.
Κυρίως, όμως, ο περίγυρός του επιχειρεί να συγκαλύψει κατά τις προστατευτικότερες εκδηλώσεις του ότι είναι μέχρι πάθους και εξέχων φίλος του νεοσουλτάνου Ταγίπ Ερντογάν, για τον οποίο δεν τσιγκουνεύεται δημόσιους επαίνους και εγκώμια. Παρά τις συστάσεις, ο αδάμαστος Ράμα τον εκθειάζει όπου βρεθεί και όπου σταθεί. Μόνο φέτος έχουν συναντηθεί τέσσερις φορές. Χώρια που του κάνει όλα τα χατίρια. Με εντολή του κλείνει σχολεία στα Τίρανα, τα οποία η Αγκυρα θεωρεί ορμητήρια των γκιουλενιστών.
Καμαρώνει σαν γύφτικο σκεπάρνι όταν συμμετέχει σε «επίσημες» συναντήσεις με το τσιράκι του Ερντογάν τον Τουρκοκύπριο πολιτικό Ερσίν Τατάρ, κατά τις επίμονες προσπάθειες της Τουρκίας να νομιμοποιήσει το ψευδοκράτος. Κάνουν οι δυο τους κρουαζιέρα με κότερο στη Μαρμαρίδα, όπως το 2020, προκειμένου ο Τούρκος πρόεδρος να του δώσει κατευθύνσεις λίγο πριν ο Ράμα επισκεφτεί την Αθήνα. Και βέβαια η Αγκυρα ενισχύει οικονομικά την Αλβανία: έχτισε τεράστιο τζαμί στο κέντρο των Τιράνων, ανέγειρε εκατοντάδες διαμερίσματα για τους σεισμοπαθείς της χώρας, την προμηθεύει με τουρκικά drones. Προφανώς με το αζημίωτο. Τίποτε δεν χαρίζεται τσάμπα.
Δεν αρκεί, άλλωστε, στον Ερντογάν, ως αντάλλαγμα της βοήθειας που δήθεν μεγάθυμα προσφέρει, το να δοθεί το όνομά του στην κεντρική πλατεία της μικρής αλβανικής πόλης Λάτσι. Απαιτεί πολύ περισσότερα. Φέρεται να ζητάει από τη χώρα να φιλοξενήσει ως ασφαλές καταφύγιο τους ισλαμιστές ηγέτες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που εγκατέλειψαν την Αίγυπτο. Επιζητεί ισχυρότερη σύνδεσή της με την ισλαμιστική ατζέντα του και προτίθεται -ποντάροντας στο «ψώνιο» του Ράμα να το παίξει άρχων της «Μεγάλης Αλβανίας» και ηγέτης μιας περιφερειακής δύναμης- να καταστήσει τον Αλβανό πρωθυπουργό κάτι σαν νεο-οθωμανό πασά στη περιοχή.
Με συνέπεια η Αλβανία να γίνει, σύμφωνα με τις επιταγές της νεοφανούς Υψηλής Πύλης, δορυφόρος και προχωρημένο τουρκικό φυλάκιο στην Αδριατική. Σε αυτή την άσκηση επηρεασμού των γεωπολιτικών ισορροπιών η Τουρκία, όπως και στη Λιβύη, σπρώχνει τα ρέστα που της απομένουν από το όλο και πιο αδειανό σεντούκι της.
Από τη μεριά, όμως, του Ράμα φαντάζει όλο και πιο αντιφατικό το «ειδύλλιο» του με Τούρκο πρόεδρο, τον οποίο έχει διαλέξει ως στρατηγικό του σύμμαχο. Προσβάλλοντας με την επιλογή το φρόνημα των Σκιπτάρ, των γιων των αετών, όπως οι Αλβανοί ονομάζουν τους εαυτούς τους. Αλλά για τον Ράμα πέρα βρέχει για το εθνικό ανάστημα των συμπατριωτών του. Και όχι μόνο τη βγάζει καθαρή στις κάλπες, αλλά ηγεμονεύει πολιτικά στη χώρα.
Παράδοξο για έναν πατενταρισμένο άλλοτε ως ανισόρροπο, διαγνωσμένο ως σχιζοφρενή και νοσηλευμένο συστηματικά στη δεκαετία του '90 σε νευρολογική κλινική. Ισως, όμως, με αυτό τον ιατρικό του φάκελο να απολαμβάνει κάποιο άλλοθι για τις ευμετάβλητες διαθέσεις και τις αλληλοσυγκρουόμενες ενέργειές του.
Για την ιστορία, ο συγκεκριμένος φάκελος νοσηλείας του, ο όποιος δημοσιεύτηκε κάποτε στην αλβανική εφημερίδα «TEMA», «εξατμίστηκε» από τα αρχεία του νοσοκομείου. Υπεύθυνη για την εξαφάνισή του θεωρείται η γιατρός Μίρα Ρακοσόλι, η οποία όλως τυχαίως έγινε επί πρωθυπουργίας του πρώην ασθενούς, υφυπουργός Υγείας και επικεφαλής των εμπειρογνωμόνων για το COVID-19. Συμπτωματικά, ακόμη ο σύζυγος της Πτερίτ είναι ο γιατρός που θεραπεύει το άσθμα του Ράμα.
Της μόνης πλέον ασθένειας του εγωκεντρικού Αλβανού πρωθυπουργού, καθώς οι εξακριβωμένες ιατρικά στο παρελθόν διακυμάνσεις μνήμης και συνεχείς αϋπνίες, ως αποτέλεσμα της επιθετικής του κατάθλιψης, φαίνεται πως ιάθηκαν ή ξεπεράστηκαν. Η αλήθεια είναι ότι όλες οι παλαιότερες ψυχικές διαταραχές του δεν τον έκαναν λιγότερο έξυπνο, ευέλικτο και κυνικό. Η σημερινή πραγματικότητα, όμως, δεν τον απαλλάσσει από ασυνέπεια και παλινωδίες.
Με το βλέμμα στη Δύση
Οι κάτοικοι της χώρας είναι προσανατολισμένοι στη Δύση και στον τρόπο ζωής της. Γι' αυτό και τα πιο προκομμένα και ευσυνείδητα παιδιά τους εγκαταλείπουν τη χώρα και την «κοπανάνε» σήμερα αθρόα στη Δυτική Ευρώπη. Δεν κάθονται να νταραβεριστούν με οργανωμένες μαφίες καλλιεργητών και λαθρεμπόρων ναρκωτικών, «πλυντήρια» βρώμικου χρήματος, λαμόγια εργολάβους και «λαδωμένους» γραφειοκράτες. Σε συνθήκες υψηλής ανεργίας δεν χορταίνουν με τα μαξιμαλιστικά ιδεολογήματα μιας Μεγάλης Αλβανίας.
Αυτής που ο χάρτης της θα εμπεριέχει όλο το Κόσοβο, κομμάτι της νότιας Σερβίας, μερίδα του Μαυροβουνίου, τα 2/3 της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς και όλη την ελληνική Ηπειρο, των Γρεβενών και της Κέρκυρας συμπεριλαμβανομένων. Την ώρα που οι προσεχείς μετανάστες κουνάνε μαζικά μαντίλι αποχαιρετισμού στη χώρα τους, δεν χολοσκάνε γι' αυτά τα διεκδικούμενα από τα ντόπια παροξυσμικά «εθνίκια» εδάφη των πέριξ ξένων χωρών. Ας τα κατακτήσει, χωρίς αυτούς, η Αλβανοβρετανίδα ποπ τραγουδίστρια Ντούα Λίπα, ως στρατηγός με σηματοφόρο σαλπιγκτή και τυμπανιστή τον Ράμα. Αδιάφορο ποιος θα ηγηθεί της επεκτατικής μεγαλοϊδεατικής εκστρατείας. Αυτοί φεύγουν για ένα καλύτερο αύριο στην ξενιτιά.
Αλλά και όσοι μένουν δεν έχουν κανέναν κρυφό καημό να μετατραπεί η πατρίδα τους σε ισλαμικό ταμπούρι με σερασκέρη τον Ερντογάν. Πόσο μάλλον πάλλονται από φανερό νταλκά ώστε να επανέλθει στις οικτρές συνθήκες της εποχής όπου οι κομμουνιστές ηγέτες της επιδίωξαν να κάνουν τη χώρα πότε σοβιετικό λημέρι και πότε αναξιοποίητο κινεζικό προμαχώνα.
Αναγκαστικά μοιάζει ανακόλουθη η πολιτική συμπεριφορά του Ράμα. Από τη μια επιθυμεί ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και αναζητεί όλο και πιο ενεργό ρόλο στον σχεδιασμό του ΝΑΤΟ, του οποίου η χώρα είναι μέλος από το 2009, και από την άλλη αγκιστρώνεται στην αυταρχική Τουρκία. Σίγουρα η διεφθαρμένη εγχώρια ελίτ δεν γουστάρει σε ό,τι θεωρεί τσιφλίκι της ευρωπαϊκούς κανόνες, υποχρεώσεις, δεσμεύσεις και μεταρρυθμίσεις. Μπορεί να περιφρονεί τις διεθνείς συμφωνίες και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά και πάλι δεν είναι διατεθειμένη να προσκυνήσει τον παράδεισο που επαγγέλλεται γι' αυτήν ο «μεγάλος Τούρκος αδερφός».
Το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης
Το καλό για τη χώρα είναι ότι από τον περασμένο Ιούλιο εγκρίθηκε από τη Κομισιόν το πλαίσιο ενταξιακής διαπραγμάτευσης, σύμφωνα με την αναθεωρημένη μεθοδολογία διεύρυνσης της Ε.Ε. Το κακό είναι ότι σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών της χώρας δεν συναντάται ομόθυμη σύμπνοια, διαλλακτικότητα και δέσμευση σύσσωμου του αλβανικού πολιτικού συστήματος για συμφωνίες με τους Ευρωπαίους γείτονές της. Η νοσηρή κομματική πόλωση και οι δαιμονοποιήσεις για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας σκιαγραφούν άγαρμπα ένα μετέωρο σκηνικό.
Παλιά αγκάθια που δεν έχουν ξεριζωθεί, αγκυλώσεις και φοβίες που δεν έχουν ξεπεραστεί, ζιζάνια που έχει σπείρει η τουρκική προπαγάνδα, εθνικιστικοί μεγαλοϊδεατισμοί και αλυτρωτικές σειρήνες ορίζουν ένα ντεκόρ αβεβαιότητας και αναμονής. Στο φόντο του διακρίνεται η κουτοπονηριά να ανοίξουν πρώτα οι κάνουλες εκταμίευσης των ευρωκονδυλίων και μετά να τρεναριστούν, βλέποντας και κάνοντας, οι διαπραγματεύσεις. Ειδικά με την Ελλάδα, η οποία είναι πρόθυμη να διευθετήσει εποικοδομητικά ατακτοποίητες υποθέσεις και να επιλύσει τις εκκρεμότητες με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο. Κυρίως, όμως, έχει τη βούλησή για την επιτάχυνση των διαδικασιών.
Η αλήθεια είναι πως από την αρχή της δεκαετίας του '90, όταν έπεσε το κομμουνιστικό καθεστώς στην Αλβανία οι ελληνοαλβανικές σχέσεις υπήρξαν πολυκύμαντες. Ποτέ εντελώς τεταμένες και ποτέ απολύτως ανθηρές, άλλοτε με τα πάνω τους και άλλοτε με τα κάτω τους. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν κατάφεραν συνολικά και μακροπρόθεσμα να στηριχτούν στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και την αλληλοεκτίμηση. Συμβαίνει συνήθως με τους γείτονες αλλά εν προκειμένω το ζητούμενο αφορά το όφελος και των δύο λαών.
Η Ελλάδα σήμερα επιθυμεί να κλείσει τις εκκρεμότητές της στη διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών με όλες τις γειτονικές χώρες. Ηδη έχει οριοθετήσει επιτυχημένα ΑΟΖ με Αίγυπτο και Ιταλία με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Γιατί όχι και με την Αλβανία; Από τις 20 Οκτωβρίου 2020 όταν επισκέφτηκε τα Τίρανα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να παραπέμψουν από κοινού τη διαφορά τους για την οριοθέτηση ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο. Η σύνταξη του αναγκαίου συνυποσχετικού, όμως, έχει κολλήσει εδώ και πάνω από δύο χρόνια.
Παρότι οι δύο χώρες έχουν καταλήξει στις αρχές επί των οποίων θα γίνει η παραπομπή στη Χάγη, η ευθύνη για την καθυστέρηση βαραίνει την αλβανική κυβέρνηση. Ο πολύγλωσσος Ράμα σε όλες τις γλώσσες που γνωρίζει, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, κάνει δημοσίως την πάπια. Τσιμουδιά στους βουλευτές, μούγκα στους δημοσιογράφους. Η σιωπή του επί του θέματος εκτιμάται ότι οφείλεται στις ισχυρές πιέσεις που δέχεται από την Τουρκία ώστε να μην προχωρήσει το θέμα.
Η Τουρκία αντιδρά γιατί ο δρόμος προς τη Χάγη δημιουργεί προηγούμενο έναντί της για οριοθέτηση ΑΟΖ με δικαστικό διακανονισμό. Ενοχλείται στην ιδέα ότι θα αποτελέσει πρόκριμα, έναν πιλότο για αντίστοιχη αντιμετώπιση και της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο, όπου εγείρει απειλητικά διεκδικήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων σε βάρος της Ελλάδας. Περισσότερο φοβάται ότι θα υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, η οποία θα αναγνωρίζει ότι τα νησιά, ενδεχομένως συμπεριλαμβανομένων αυτών που περιλαμβάνονται από υφάλους, έχουν επήρεια.
Δηλαδή πλήρη δικαιώματα και υφαλοκρηπίδα που επιδρούν στον ορισμό της έκτασης της ΑΟΖ, γεγονός που χαλάει τους μονομερείς μεγαλεπήβολους σχεδιασμούς και τα μεγαλομανή όνειρα της Τουρκίας. Παρά τις ιταμές απειλές που εξαπολύει, τρέμει την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα 12 μίλια και στο Αιγαίο. Προσπάθεια στην οποία η χώρα είχε εκφρασμένη επίσημη διπλωματική συνηγορία και από τους Ρώσους.
Ζορισμένος από το κομβικό θέμα του υπό εξέλιξη «αλβανικού μοντέλου», ο Ερντογάν έχει ξαμολήσει τα λυσσασμένα σκυλιά του για να επηρεάσουν τα Τίρανα. Στόχος του να τορπιλίσει εκ νέου μια νέα συμφωνία Ελλάδας - Αλβανίας. Αλλωστε, η Τουρκία έπαιξε παρασκηνιακά κρίσιμο ρόλο για να σαμποτάρει ώστε να ναυαγήσει η πρώτη προσπάθεια οριοθέτησης ΑΟΖ Αθήνας - Τιράνων το 2009.
Διμερής συμφωνία
Πριν από 13 χρόνια ο τότε Ελληνας πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ταξίδεψε στα Τίρανα. Ηταν η εποχή όπου η Αλβανία επιθυμούσε σφόδρα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η ελληνική κυβέρνηση διατηρούσε τότε καλές σχέσεις με τη κυβέρνηση του Σαλί Μπερίσα, πρώην προσωπικού καρδιολόγου του Χότζα. Σε εκείνη την επίσημη επίσκεψη οι υπουργοί εξωτερικών Λουζλίμ Μπάσα και Ντόρα Μπακογιάννη υπέγραψαν διμερή συμφωνία για τη οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και των υπολοίπων θαλασσίων ζωνών που τους ανήκουν βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Και ενώ η μονογραφείσα συμφωνία ήταν έτοιμη να κυρωθεί πανηγυρικά από τα Κοινοβούλια των δύο χωρών, η αλβανική αντιπολίτευση, επικεφαλής της οποίας ήταν -για φαντάσου- ο Εντι Ράμα, προσέφυγε κατά της Συμφωνίας στο Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο.
Λάβρος ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αλβανίας από τον Οκτώβριο του 2005, μετά την παραίτηση του Φάτος Νάνο, πρωταγωνιστούσε στις επιθέσεις κατά της κυβέρνησης. Δεν είχε καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι των επίσημων υπογραφών όταν ξιφούλκησε. Κατήγγειλε τον Μπερίσα ότι με την οριοθέτηση ΑΟΖ «ξεπουλούσε» τη θάλασσά της χώρας και «χάριζε» στην Ελλάδα περισσότερο θαλάσσιο χώρο απ' ό,τι της αναλογούσε. Ποια αρχή της ίσης απόστασης, ποιες χαράξεις μέσης γραμμής, ποια εκατέρωθεν φυσική ακτογραμμή;
Για εκείνον όλα όσα προέβλεπε η συμφωνία ήταν παραπλανητικά κόλπα και απατηλά τεχνάσματα για τζάμπα εκχώρηση εθνικών εδαφών στη δόλια Ελλάδα. Ηταν η περίοδος όπου ο περιστασιακά γυμνιστής Ράμα πρόβαρε το λιγδιασμένο πανωφόρι του μαχητικού εθνικιστή απεκδυόμενος μετά βδελυγμίας ότι είχε ελληνικές ρίζες. Διαδιδόταν τότε ότι η γιατρός μάνα του Ανέτα, το γένος Κολέκα, απ' το χωριό Βουνό της Χειμάρρας, ήταν Βορειοηπειρώτισσα. Ο ίδιος για να μη θεωρηθεί προδότης βροντοφώναζε αγέρωχα ότι δεν είχε κανένα κύτταρο ελληνικό. Αλλιώς, όμως, τα έλεγε ο αντλών την καταγωγή του από το ίδιο χειμαρριώτικο χωριό Νίκος Δένδιας στην Ελληνική Βουλή. Περιέγραφε τον Αλβανό πρωθυπουργό να έχει κατά το 1/4 ελληνική καταγωγή, μια και «έχει Ελληνίδα γιαγιά ονόματι Αναγνώστου».
Οπως πάντως και αν είχε το γενεαλογικό δένδρο του Ράμα, το σημαντικό ήταν ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε ομόφωνα τη συμφωνία τον Ιανουάριο του 2010. Η απόφασή του κρίνεται ότι αποτύπωνε φωτογραφικά τις τουρκικές θέσεις επί του θέματος. Στα αλβανικά ΜΜΕ γράφτηκε χωρίς να διαψευστεί ότι τα μέλη του δωροδοκήθηκαν με τουρκικούς παράδες. Επιπλέον τα ίδια αναρωτιούνταν με ποια εφόδια το ίδιο δικαστήριο ερμήνευε το Δίκαιο της Θάλασσας;
Και ακόμη περισσότερο, το επέκριναν καθώς με την απόφασή του παρέσυρε τη χώρα σε μια ωμή παραβίαση της βασικής διεθνούς αρχής «pacta sunt servanda» - οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται. Ψιλά γράμματα. Με νομοθετικά τερτίπια είχε εφευρεθεί το πρόσχημα για να μπλοκαριστεί εκείνη η ελληνοαλβανική συμφωνία. Εκτοτε κύλησε κάμποσο νερό στο αυλάκι των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Σήμερα για τον πολύ πιο εύγλωττο στο να ζητάει παρά στο να ευχαριστεί Ράμα η ειρωνεία αγγίζει τα όρια του γκροτέσκο σαρκασμού.
Αενάως αμφιταλαντευόμενος και υπό το τουρκικό βύσμα για τον αν θα προχωρήσει στο συνυποσχετικό με την Ελλάδα, υποδύεται τον διαλλακτικό. Ενδεχομένως επειδή ονειρεύεται τη θέση του γ.γ. του ΝΑΤΟ στη θέση του Γενς Στόλτενμπεργκ, του οποίου η θητεία λήγει τον Οκτώβριο του 2023. Ισως και επειδή αναμένει να τσιμπήσει κανένα ευρώ από τα προενταξιακά κονδύλια της Ε.Ε. Το πλέον εξωφρενικό, ωστόσο, είναι πως στο εσωτερικό της χώρας οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί.
Με τον έναν πολιτικό αρχηγό να υποκρίνεται τον προηγούμενο θεατρικό χαρακτήρα του άλλου. Ο αιώνιος, de factο ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας 78χρονος Σαλί Μπερίσα, ως σημερινός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καταγγέλλει τώρα τον πρωθυπουργό Ράμα ως εθνικό μειοδότη. Πρόκειται για την ανάστροφη κωλοτούμπα σε σχέση με 13 χρόνια πριν. Οταν τα δυο ίδια πρόσωπα σε ανάποδες θεσμικές θέσεις έδιναν μια απαράλλαχτη αμφοτερόπλευρη σουρεαλιστική παράσταση, υποδαυλίζοντας την καχυποψία κατά της Ελλάδας στην αλβανική κοινή γνώμη.
Θετικές προοπτικές
Η Ελλάδα, από τη μεριά της, διακρίνει θετικές προοπτικές ώστε να μπει στην τελική ευθεία το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αλβανία. Και με τη μεσολάβηση του Δικαστηρίου της Χάγης να οριοθετηθούν τα όποια διαφιλονικούμενα τμήματα των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Ωστόσο κρίνεται ότι η ελληνική πλευρά δεν θα υπομείνει επί μακρόν το αμανάτι κωλυσιεργίας του αργόσυρτου αλβανικού μύλου για να το γλεντάει ραχάτικα η άμεσα ενδιαφερόμενη Τουρκία. Στην πραγματικότητα η ευρωπαϊκή Ελλάδα διαθέτει στην ατζέντα της έναν διπλωματικό μοχλό ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
Πρακτικά, υπογραμμίζουν έμπειροι διπλωμάτες, και ανεξάρτητα από το αν θα το δρομολογήσει, η Ελλάδα μπορεί να διασυνδέσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας στην Ε.Ε. με την παραπομπή στη Χάγη του ζητήματος της οριοθέτησης. Δεν πρόκειται, τονίζουν, για εκβιασμό αλλά για πρόθεση ώστε να τεθούν στον μεταξύ τους διάλογο όχι μόνο τεχνικά χαρακτηριστικά αλλά και ειλικρινή πολιτική υπόσταση για μια συνολική επίλυση των προβλημάτων. Με κυριότερο θέμα τον σεβασμό των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας, και την απάλειψη των αλυτρωτικών αναφορών από τα αλβανικά σχολικά βιβλία των αναπόσπαστων και προκλητικών αξιώσεων περί «σκλαβωμένης Τσαμουριάς».
Η Ελλάδα δεν έχει καμιά όρεξη να το γυρίσει στο λεβέντικο τσάμικο και να ανανεώνει κάθε τόσο τον χορευτικό κύκλο του με φιγούρες, άλματα και γονατίσματα. Προέχει μια θεμελιακά ζωντανή, έντιμη και μεστή διαπραγμάτευση στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου με την γειτονική Αλβανία, της οποίας, έτσι κι αλλιώς, το πολιτικό προσωπικό γνωρίζει από της δική τους πατροπαράδοτη παροιμία πως «το αδειανό σακί δεν στέκει ολόρθο».
Δημήτρης Παγαδάκης / protothema.gr
