Σε πίνακα του 16ου αιώνα (1η εικόνα) παρουσιάζεται η πολιορκία του κάστρου του Σοποτού, κοντά στο σημερινό χωριό Μπόρσι (Δήμος Χειμάρρας). Τον Ιούνιο του 1570, οι ενωμένες Χριστιανικές δυνάμεις που αποτελούνταν από Ισπανούς, Βενετούς, Κερκυραίους και Χειμαρριώτες πολιόρκησαν και κατέλαβαν με σχετική ευκολία το κάστρο από τους Οθωμανούς. Δεν ήταν η μοναδική μάχη που έγινε στο συγκεκριμένο κάστρο. Είχε μεγάλη στρατηγική σημασία γιατί βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και «φράζει» τη μοναδική χαράδρα που σε οδηγεί στις πεδιάδες και τους οικισμούς πίσω από τα βουνά της Χειμάρρας.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ
Για πρώτη φορά αναφέρεται σε ιστορικές πηγές την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1204-1479) ως ένα από τα σημαντικότερα κάστρα του. Στην βορειοδυτική πλαγιά ανακαλύφθηκαν τάφοι και άλλα κτίσματα από την Ελληνιστική Περίοδο. Ο Αραβαντινός αναφέρει πως το κάστρο αποτελεί την ακρόπολη της αρχαιοελληνικής πόλης Εκατόμπεδον. Αξιοσημείωτα είναι δύο τοπωνύμια: Του Λουτρού (Llutro) και του Μύλου (mulliri) που αναφέρονται μέχρι σήμερα από τους αλβανόφωνους κατοίκους.
ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ
Αναζητώντας ίχνη από την προαναφερθείσα πολιορκία, σε ένα υπερυψωμένο πλάτωμα, μεταξύ θαλάσσης και κάστρου, βρεθήκαμε σε κτίσματα που ταιριάζουν με εκείνη την περίοδο. Πολλά πεζούλια που χτίστηκαν εκεί κοντά στις αιωνόβιες ελιές, φαίνεται να είναι χτισμένα από πέτρες που αφαιρέθηκαν από ερειπωμένα κτίρια. Στο ίδιο πλάτωμα υπάρχει κτίσμα με μεγάλους βράχους που μοιάζει με αρχαιοελληνικό ιερό. Από τον τρόπο κατασκευής παραπέμπει στον 3ο με 4ο πχ αιώνα
ΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΌ ΧΩΡΙΌ ΜΠΟΡΣΙ
Σήμερα το χωριό κατοικείται από αλβανόφωνους μουσουλμάνους, εκτός από λίγες χριστιανικές οικογένειες που έμειναν εκεί ως εξόριστες του κομουνιστικού καθεστώτος. Είναι το μοναδικό μη Ορθόδοξο χωριό, από τα 7 που συναντάς στην παραλιακή διαδρομή Αγίων Σαράντα – Χειμάρρας. Σε μέρη πλούσια με πόσιμο νερό, οι τούρκοι εγκαθιστούσαν μουσουλμάνους. Μετέφερναν εκεί τούρκους ή εξισλάμιζαν τον ντόπιο πληθυσμό. Κάτι που παρατηρούμε και στις τρεις περιοχές του νότου της σημερινής Αλβανίας με ελληνορθόδοξο πληθυσμό: Στο Βούρκο η Ναβαρίτσα, στη Δρόπολη η Νεπράβιστα και στη Χειμάρρα το Μπόρσι.
ΤΟ ΜΠΟΡΣΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ Η ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΊΩΝ ΤΟΥ Η μεγάλη παραλία, το φυσικό κάλος και η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων θα μπορούσε να το μετατρέψει σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς στο Δήμο Χειμάρρας και γενικότερα στην Αλβανία. Ωστόσο, ο ελλιπής σχεδιασμός, η άναρχη δόμηση και οι καταχρήσεις της τοπικής και κεντρικής εξουσίας, το μετέτρεψαν σε ένα άμορφο ημιαστικό κέντρο που πολύ δύσκολα θα διορθωθεί. Μέχρι σήμερα, οι κρατικές αρχές ενδιαφέρθηκαν για την προστασία και ανάδειξη μόνο του κάστρου. Τα υπόλοιπα αρχαιότερα κτίσματα της Ελληνιστικής και Κλασικής περιόδου δεν είναι καταγεγραμμένα ούτε στη λίστα των μνημείων, δίνοντας σου την εντύπωση πως περιμένουν τον χρόνο να τα αφανίσει.
Λεωνίδας Παππάς