Το έτος 1800, τα δύο γειτονικά κεφαλοχώρια Λεσινίτσα και Δρόβιανη αποφασίζουν να οριοθετήσουν τα σύνορά τους καθώς υπάρχουν έριδες μεταξύ των κατοίκων για τα βοσκοτόπια και την υλοτομία. Παρουσία των τουρκικών διοικητικών αρχών συντάσσουν ένα έγγραφο στο οποίο αναφέρονται αναλυτικά τα ακριβή σημεία που καθορίζουν τα σύνορα καθώς και τα δικαιώματα σε παρακείμενη πηγή η οποία θα χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων. Οι αντιπρόσωποι των αρχών, ως μάρτυρες, επισημοποιούν το εν λόγω έγγραφο θέτoντας τις υπογραφές τους (με αραβικούς χαρακτήρες) πάνω σε αυτό.
Το έγγραφο πέρα από τον καθορισμό των συνόρων έχει και μία εξαιρετικά σημαντική ιστορική διάσταση. Την εποχή εκείνη η Λεσινίτσα και η Δρόβιανη αντιμετώπιζαν μία θανάσιμη απειλή. Ο πανίσχυρος Αλή πασάς Τεπελενλής, πασάς των Ιωαννίνων τότε, επιθυμούσε να μετατρέψει τα δύο αυτά ορεινά χωριά σε τσιφλίκια του. Τη Λεσινίτσα ειδικά είχε σκοπό να την εξισλαμίσει.
Ενώπιον αυτού του εθνικού κινδύνου που θα οδηγούσε στο αφανισμό τους, οι κάτοικοι των δύο χωριών έθεσαν στην άκρη τις όποιες επουσιώδεις διαφορές τους, επιλύοντας και το θέμα των συνόρων. Έτσι, ενωμένοι με αυταπάρνηση και αυτοθυσία αντιμετώπισαν με επιτυχία τα ασκέρια του πασίγνωστου για την σκληρότητά του Αλή πασά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι καθ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας η Λεσινίτσα όπως και η Δρόβιανη δεν υπήρξαν ποτέ τσιφλίκια και οι κάτοικοί τους ήρθαν σε αιματηρές συγκρούσεις με τους Οθωμανούς μπέηδες και αγάδες που εποφθαλμιούσαν κατά καιρούς τον τόπο τους.
Το σημαντικό χειρόγραφο του καθορισμού των συνόρων έφερε στο φως ο αείμνηστος Β. Μπαράς και πρωτοδημοσίευσε το περιεχόμενό του στην εφημερίδα «Πύρρος» των Αθηνών το 1907. Ακολούθησαν και άλλες δημοσιεύσεις από τον ίδιο στην εφημερίδα «Θεσπρωτία» των Φιλιατών το 1932, στην εφημερίδα «Ηπειρωτικόν Μέλλον» των Αθηνών το 1934, στο περιοδικό «Η Βόρειος Ήπειρος» το 1936 (όπου δημοσίευσε το ίδιο το χειρόγραφο) και στο περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία» το 1963.
Κείμενο χειρογράφου (εφημ. «Θεσπρωτία», 10-08-1932)
Ὁροθετικὸν ἔγγραφον Σελὶμ-μπέγης Κόκκας ζαντὲς1 ἀφέντης μας ἔτος 1800 Αὐγούστου 1η Κάνομε θύμησι ἐμεῖς τὰ δυὸ χωριὰ, Δροβιανῖτες κάτω μαχαλὰς2 καὶ ἀπάνω μαχαλὰς καὶ ἀπάνω Λεσινίτζα καὶ τὰ δυὸ τὰ χωριὰ, εἴχαμαν ἀκύτταχτο τὸ σύνορό μας ἀπὸ τὸν καιρὸ τοῦ μερχοὺμ3 Μουσταφᾶ Πασᾶ Κόκκα ὅπου τὸ εἴχαμαν κυττάξῃ4 καὶ ὅπου τὸ εἴχαμαν βάλῃ τὸ σύνορον ἕως τὴν σήμερα δὲν τὸ εἴχαμαν κυττάξῃ.
Παγίσαμεν καὶ ἐπαρακαλέσαμεν τὸν ἀφέντη μας τὸν πολυχρονεμένον Σελὶμ-μπέγη καὶ τοῦ εἴπαμαν πῶς ἀπὸ τὴν ἡμέραν ὁποῦ τὸ εἶχε βάλῃ ὁ ἀμήρης5 του ὁ Μουσταφᾶ Πασᾶς ἀπὸ τότε ἕως τὴν σήμερον δὲν εἶχε κυτταχτῇ καὶ ἐσηκώθηκαν οἱ πιστικοί6 μας καὶ κάθε ἡμέραν δέρονται σὲ κεῖνο τὸ σύνορον καὶ μὲ τὸ ἴσιο νὰ μᾶς δίνῃς τὸ Χατζῆ Τζαφέραγα καὶ εἶναι καὶ ὁ Κύριος Παρτάλης μάρτυρας καὶ μὲ τὸ εὐαγγέλιο διαβαίνει νὰ μᾶς βάλῃ τὸ σύνορον.
Σὲ τοῦτο ἀπάνω ὁποῦ ἐγράψαμεν τὰ τρεχούμενα ὁποῦ ἔτρεξαν ἐπήγαμε καὶ τὰ δυὸ τὰ χωριὰ ἐπήραμε καὶ τὸν Χατζῆ ἀγᾶν μὲ ἄλλους Τούρκους καὶ τὸν Κύριο Παρτάλη καὶ ἐδιαβήκαμε στὸ σύνορο μὲ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὸ ἐπατήσαμε τὸ σύνορο ὅλο, καὶ νὰ ὁποῦ βάνομε τὸ πρῶτο τὸ σύνορο στὸν Νέγκρον στὴν Ἀλατισιὰν, ἀπέκει καὶ πέρα στοῦ Σταμούλη τὸ χωράφι στὴν κορφὴν, ἀπέκει καὶ στὴν τρύπαν7 ἀποπάνω ἀπὸ τὴν τρύπαν δεκοχτὼ πιθαμές, ἀπέκει ἀπὸ κάτω στὸν πάτο τὸ χωράφι τοῦ Κύριου Στράτη στὴν σκρίκα8, ἀπέκει καὶ πέρα στοῦ Κατζουγιάννη τὴν καλύβα στὸν πάτο στὸ τσουμπάρι9, ἀπέκει καὶ τὸν ἀνήφορον στοῦ Κώτσια Σκεύη τὸ χωράφι στὴν ἄκραν στὸ τσουμπάρι, καὶ τὸν ἀνήφορον στὴν γούραν ὁποῦ γένεται ἡ μονὴ, τὸν ἀνήφορον στὰ κριπούνια10 τὰ μεγάλα τὰ δυὸ ὁποῦ γένεται ἡ μονὴ, καὶ τὸν ανήφορον στὸ τσουμπάρι καὶ δίπλα πέρα στὴν κορφὴν, στὴν κορφὴν στὸ χωράφι τοῦ Γιάννη Σταμούλη καὶ στὸν Ἁγιλιά11.
Ἀπέκει καὶ κεῖθε εἶναι Δροβιανίτικον, ἀπέκει και ἀπάνω εἶναι Λεσινιτζότικον, καὶ τὸ ποῦσι12 ὁποῦ πίνουνε νερὸν τὰ πρόβατα ἄν ἴσως νὰ μᾶς δίνουν λόγκον13 οἱ Δροβιανῖτες νὰ βοσκήσωμε τὰ πρόβατα καὶ γίδια καὶ τὰ πράματά14 μας ἡμεῖς οἱ ἀπάνω Λεσινιτζότες νὰ τοὺς ἀφήσωμε καὶ ἡμεῖς νὰ ποτίσουν ὅλα τὰ πράματά τους στὸ ποῦσι, καὶ τὸ νερὸ στὸ ποῦσι εἶναι τῶν ἀπάνω Λεσινιτζότων δὲν ἔχουν νὰ κάμουν οἱ Δροβιανῖτες.
Καὶ μὲ τὸ ραζιλίκι15 μας ἐγράψαμεν τὴν ὁμολογίαν εἰς ὅλα τὰ σύνορα σὲ τοῦτο ἀπάνω νὰ σταθοῦνε τὰ σύνορα ἕως τὸ τέλος. Γράψομεν καὶ τοὺς μάρτυρας διὰ θύμηση τῆς ἀληθείας καὶ ἐξ ἀπόφασιν. (Ἕπονται ὑπογραφαὶ μὲ Τουρκικούς χαρακτῆρας αἵτινες κατὰ τὴν πιστὴν μετάφρασιν ἔχουσι ὡς ἑξῆς:) Ὀμὲρ ἀγᾶ, Χασὰν ἀγᾶ, Χατζῆ Τζαφέραγα, Χουσεΐν Ἀλῆ ἀγᾶ, Νταοὺτ Σιαμὲτ ἀγᾶ, Μουλᾶ Χουσεΐν Ἰμάμη, Ἀληζὸτ ἀγᾶ Νταοὺτ, Μαρουσλῆ Μουλᾶ Σουλεϊμάν.
1215 [ἔτος Ἐγείρας]16
Αὔγουστος ραζιλίκι
Β.Γ. ΜΠΑΡΑΣ
Επεξηγήσεις
- μπέγης (μπέης) ζαντές = διοικητικός τίτλος (γιος του μπέη) ^
- μαχαλάς = συνοικία ^
- μερχούμ = αποθανών, μακαρίτης ^
- κυττάζω = βλέπω, εξετάζω ^
- αμήρης = αρχηγός, διοικητής ^
- πιστικός = βοσκός ^
- τρύπα = μεγάλη σπηλιά που είναι γνωστή ως «Μπουφότρυπα» ^
- σκρίκα = βραχώδες ύψωμα ^
- τσουμπάρι = μικρό ύψωμα ^
- κριπούνι = δέντρο, είδος βελανιδιάς ^
- Αγιλιάς = ερειπωμένο αρχαίο παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία ^
- πούσι = πηγάδι ^
- λόγκος = περιοχή με πυκνή βλάστηση, δάσος ^
- πράματα = αιγοπρόβατα, άλογα, μουλάρια ^
- ραζιλίκι = συναίνεση, συγκατάθεση ^
- Έτος Εγείρας = έτος του ισλαμικού ημερολογίου, το 1215 αντιστοιχεί στο έτος 1800 του γρηγοριανού ημερολογίου
Πηγές – Παραπομπές
- Εφημερίδα «Θεσπρωτία» (18 Αυγούστου 1932, αρ. φύλλου 85, σελ. 2), Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
- Περιοδικό «Η Βόρειος Ήπειρος» (έτος Β, τευχ. 13-14, Απρίλιος-Μάιος 1936, σελ. 23-25), Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
- lesinitsa.gr