Από τον παλιό δημοσιογράφο και έμπειρο ερευνητή κ. Χρήστο Ζ. Καρανίκα, Εκδότη της ιστοσελίδας «Το Εμμελές» - www.emmeles.gr, λάβαμε την ακόλουθη επιστολή, σχετικά με τη βλάχικη γλώσσα, θέμα που ανέδειξε πρόσφατα ο «Πρωινός Λόγος»:
«Κύριε Διευθυντά,
Συγχαρητήρια για το αφιέρωμά σας στην παρουσίαση της ανθελληνικής προπαγάνδας, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου για την βλάχικη γλώσσα· τα άρθρα της Λίτσας Αναστασίου και του Μιλτιάδη Πιτούλη («Πρωινός Λόγος», 14 Ιανουαρίου 2021), δείχνουν εξαιρετική γνώση του προβλήματος, των πιθανών κινήτρων και των κινδύνων για την χώρα. Επιθυμώ μόνο να αναφέρω, μερικά πρακτικά προβλήματα και να κάνω λίγες ιστορικές αναφορές.
Το πρώτο, με ποιες δυνατότητες και διευκολύνσεις είχε τόση προβολή το βιβλίο, όταν το διαφήμιζαν πολύ συχνά σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, ακόμη και ακριβών ημερησίων εφημερίδων, ή και διεθνών ιστοσελίδων; Ποιος πλήρωσε την διαφήμιση αυτή; Ο συγγραφέας του Θωμάς Τάχης, ή ο χρηματοδότης του, όπως αναφέρει, Όμιλος Νιτσιάκου; Κρίνεται αναγκαία η απάντηση στο ερώτημα και για λόγους εθνικής ασφαλείας.
Ο συγγραφέας επιχειρεί την ένταξη ρουμανικών και λατινικών λέξεων ή και συντάξεως στην βλάχικη γλώσσα, όπως το ομολογεί στην εισαγωγή του. Αλλά, δεν καταγράφει τις διαμαρτυρίες των ηλικιωμένων Βλάχων, ακόμη και των συγχωριανών του, ότι «αυτές οι λέξεις δεν είναι δικές μας», γιατί ελάχιστοι νέοι, αν όχι ουδείς την χρησιμοποιεί. Ποια σκοπιμότητα υπηρετεί η μέθοδος αυτή; Απαντούν ολοκάθαρα οι αρθρογράφοι σας. Αλλά είναι αναγκαία η αναφορά και στην αντίδραση των Βλάχων, που το 1992, κατά των ίδιων με τους σημερινούς υποκινητές της Βέροιας, με την συμμετοχή τού Αλέκου Καχριμάνη και των μεγάλων οικογενειών των παλαιών καπετανάτων, απέτρεψαν τον διχασμό. Αλλά, αυτοί επανήλθαν πρόσφατα με την ίδρυση, βλάχικων, ρουμανικών δηλαδή, σχολείων.
Επιβολή της λατινικής…
Στην ουσία επιχειρείται, για πρώτη φορά, η επιβολή της λατινικής γλώσσης στους Βλάχους, μετά από δυο χιλιάδες χρόνια ιστορίας· δεν γνωρίζω άλλη ιστορική αναφορά παρομοίου εγχειρήματος, αν υπάρχει, ας παρουσιασθεί.
Ο Ιωάννης Λυδός, την εποχή του Ιουστινιανού, κάνει αναφορά, για ιταλίδα φωνή, στους ορεινούς όγκους του ελλαδικού κόσμου, ενώ ούτε την περίοδο των Σταυροφοριών και της Φραγκοκρατίας παρουσιάζεται συγχρωτισμός των Βλάχων, με τους λατινόφωνους εισβολείς. Μάλιστα, μετά την απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως απ' τον Μιλαήλ Η' Παλαιολόγο, ο οποίος δέχθηκε και την ένωση των εκκλησιών, με την υπαγωγή της Ορθοδοξίας στο Βατικανό, με πατριάρχη τον Ιωάννη Βέκκιο, ο Ιωάννης νόθος, δεσπότης του ανατολικά της Πίνδου δεσποτάτου, με πρωτεύουσα τας Νέας Πάτρας, Βλάχος την καταγωγή και στα βλάχικα συνεννοούμενος με τους στρατιώτες του, κατατρόπωσε τα αυτοκρατορικά στρατεύματα στην Θεσσαλία, με κύρια αιτία την άρνηση των Βλάχων, της Μεγάλης Βλαχίας τότε, να δεχθούν την θεία λειτουργία στα λατινικά, οπότε και καθαίρεσε τούς επισκόπους Λαρίσης και Τρικκέων, όπως γράφει ο Νικηφόρος Γρηγοράς. Ούτε αργότερα μνημονεύεται περίπτωση στροφής στη λατινική γραφή των Βλάχων, όταν με τον Μάξιμο Πλανούδη και τους Δημήτριο και Πρόχορο Κυδώνη έγιναν οι πρώτες μεταφράσεις ελληνικής γραμματείας στην λατινική.
Επί τουρκοκρατίας
Το ίδιο ισχύει και για την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν αλώνιζαν οι Ιησουίτες τις ελληνικές χώρες και παρείχαν ουκ ολίγες προσφορές στους ασπαζόμενους την καθολική δοξασία κατά της Ορθοδοξίας. Αντιθέτως, παρέμειναν Έλληνες, και ελληνικά διεξήγαγαν το εμπόριό τους με τους Γάλλους, για την προμήθεια ρουχισμού στα στρατεύματα του βασιλέως Ηλίου, ενώ η Μοσχόπολις, την ίδια εποχή, δεύτερο οικονομικό και βιοτεχνικό κέντρο τότε της οθωμανικής αυτοκρατορίας, είχε μόνο ελληνικά σχολεία, όλων των βαθμίδων, Ακαδημία και δύο τυπογραφεία. Ο Αντώνιος Κεραμόπουλλος κάνει την καλύτερη εξιστόρηση, στο βιβλίο του, «Τί είναι οι Κουτσόβλαχοι».
**
Τέλος στην πρόσφατη ιστορία, με την ρουμάνικη προπαγάνδα και την αμέριστη βοήθεια των Τούρκων, στις αρχές του 20ου αιώνος, μόνο η Αετομηλίτσα, Ντένισκο λεγόμενο τότε, αντιτάχθηκε στην ίδρυση ρουμάνικου σχολείου και χάρις στην αντίστασή τους δεν συστάθηκε ποτέ. Πολλοί σημερινοί απόγονοί τους θεωρούν το βιβλίο και την χρηματοδότησή του, ως προδοσία των παππούδων τους, πού έδωσαν τότε πολλοί την ζωή τους. Είναι οι απόγονοι των ηλικιωμένων, κυρίως γιαγιάδων τους, οι οποίες, όταν στο χειμαδιό επιχειρήθηκε από κάποιον «καινοτόμο» Αρχιμανδρίτη η ανάγνωση του Ευαγγελίου στα λατινικά, σε άλλη γλώσσα, όπως έλεγαν, αποχώρησαν απ' την εκκλησία επιδεικτικά κι ας γνώριζαν λίγα μόνο ελληνικά, αλλά στην εκκλησία γνώριζαν κάθε λεπτομέρεια της τελετουργίας, το πότε και πώς να προσκυνήσουν…
