Αιώνες ολόκληρους οι λαοί της Βαλκανικής Χερσονήσου στέναζαν κάτω από την τυραννική και βάρβαρη κυριαρχία των Τούρκων. Και αυτό γιατί οι Τούρκοι δεν είχαν κράτος, όπως το εννοούμε σήμερα. Είχαν δημιουργήσει μια αυτοκρατορία αυθαιρεσίας, όπου τον κύριο λόγο είχαν οι ουλεμάδες (ιερωμένοι) και οι Γενίτσαροι. Στις επαρχίες έκαναν ό,τι ήθελαν οι μπέηδες, οι αγάδες και οι πασάδες και δεν έδιναν λόγο σε κανένα. Συγχρόνως πολλοί ισχυροί σατράπες, εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία της Πύλης (υπουργικό συμβούλιο), επιχείρησαν να απομακρυνθούν από το κέντρο και να δημιουργήσουν δικά τους όπου εχαίροντο πολύ, σύρε να βρης τα παιδιά σου, σύρε, έλεγαν οι σκληροί…
Έτσι, η Ελλάδα πήγε να βρει τα παιδιά της και δημιούργησε το 1814 στις 14 Σεπτεμβρίου τη στέγη που την ονόμασαν «Φιλική Εταιρεία», η οποία ήταν η ενσάρκωση του πόθου των Ελλήνων για την ανεξαρτησία. Το Έθνος σύσσωμο έλαβε την απόφαση να οργανώσει την εξέγερση κατά του σουλτάνου και να αγωνιστεί μόνο του για την ανεξαρτησία. Η Εταιρεία κατά τις παραμονές του Αγώνα είχε λάβει τεράστιες διαστάσεις και περιλάμβανε ανάμεσα στα μέλη της ό,τι εκλεκτό είχε να επιδείξει το Έθνος.
Όταν πλέον είχε εξαπλωθεί παντού, οι ιδρυτές της Εταιρείας αποφάσισαν να αναθέσουν την αρχηγία σε έναν άνθρωπο, ο οποίος να εμπνέει σεβασμό και εμπιστοσύνη. Τελικά βρέθηκε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, στρατηγός και υπασπιστής του Τσάρου.
Η Φιλική Εταιρεία δεν είχε ορίσει το χρόνο που θα άρχιζε η επανάσταση στην Ελλάδα. Το γεγονός που οδήγησε στην έναρξη και μεγάλης σημασίας μάλιστα, ήταν ο πόλεμος μεταξύ σουλτάνου και Αλή Πασά Ιωαννίνων. Ο Αλής κάλεσε τους Έλληνες σε βοήθεια. Έτσι, θεώρησαν κατάλληλη ευκαιρία να την εκμεταλλευτούν. Ο Υψηλάντης κατέβηκε στην Οδησσό και σε σύσκεψη με τους Φιλικούς αποφάσισαν να αρχίσουν τον αγώνα από τη Μολδαβία και τη Βλαχία.
Οι λόγοι για την προτίμηση της Μολδοβλαχίας ήταν οι εξής: Πρώτο, οι ηγεμονίες αυτές θεωρούνταν ως δεύτερη Ελλάδα, διότι ηγεμόνες και αυλικοί ήταν Έλληνες. Επίσης η ανώτερη κοινωνία αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες, οι δε κάτοικοι ως Ορθόδοξοι θα υποστήριζαν πρόθυμα το κίνημα. Δεύτερο, οι Φιλικοί είχαν τη βεβαιότητα ότι θα τους ακολουθούσαν οι μισθοφόροι στρατιώτες, οι οποίοι ήταν στην υπηρεσία των ηγεμόνων και των ντόπιων αρχόντων. Τρίτο, δεν υπήρχε Τουρκικός στρατός εκεί, γιατί η συνθήκη Ρωσίας – Τουρκίας ανέφερε ότι, η Τουρκία έπρεπε να ζητήσει τη συγκατάθεση της Ρωσίας, για να εισάγει στρατεύματα στη Μολδοβλαχία. Τέταρτο ο τουρκικός στόλος θα συγκεντρώνονταν στο Δούναβη και έτσι θα ήταν ευκολότερη η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1821, ο Αλ. Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο, παραπόταμο του Δούναβη με 200 άνδρες, από τους οποίους οι περισσότεροι είχαν υπηρετήσει στο ρωσικό στρατό και έφθασε στο Ιάσιο, πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Ο ηγεμόνας Μιχ. Σούτσος, θερμός οπαδός της Φιλ. Εταιρείας και οι κάτοικοι δέχθηκαν αυτόν με μεγάλο ενθουσιασμό.
Από εκεί ο Υψηλάντης δημοσίευσε προκήρυξη προς τους Έλληνες, στην οποία έλεγε: «Κινηθήτε, αδελφοί, και θέλετε ιδεί μίαν κραταιάν Δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας».
Γρήγορα όμως φάνηκε ότι η Μολδοβλαχία δεν ήταν ο κατάλληλος τόπος για τον Ελληνικό αγώνα. Οι κάτοικοι φάνηκαν αδιάφοροι για το ελληνικό κίνημα. Η δύναμή του ενισχύθηκε σημαντικά με την προσέλευση νέων οπλαρχηγών. Εκεί οργανώθηκε ο Ιερός Λόχος που τον αποτελούσαν πεντακόσιοι νέοι, από τους οποίους πολλοί ήταν σπουδαστές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Μεγάλο πλήγμα ήταν η αποκήρυξη του κινήματος από τη Ρωσία. Ο Πατριάρχης για να σώσει τον ελληνικό λαό από γενική σφαγή που ετοίμαζε ο σουλτάνος, έκαμε αφορισμό του Αλεξ. Υψηλάντη.
Ήταν επόμενο η Ρωσία να επιτρέψει την είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στη Μολδοβλαχία. Γρήγορα ο τουρκικός στρατός κατέπνιξε το κίνημα.
Τον αγώνα έκρινε εκεί η μάχη στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου 1821. Οι Ιερολοχίτες αγωνίστηκαν με ηρωισμό και επανέφεραν στη μνήμη των Ελλήνων τα κατορθώματα του Ιερού Λόχου των Θηβαίων. Με το νεαρό αίμα τους, που χύθηκε άφθονο στα πρώτα βήματα του Ιερού μας Αγώνα, έγραψαν λαμπρές σελίδες στην Ιστορία μας. Διακόσιοι έπεσαν στη μάχη και 40 αιχμαλωτίστηκαν.
Ο Υψηλάντης υποχώρησε προς τα αυστριακά σύνορα και παραδόθηκε στις αυστριακές αρχές. Κλείστηκε στο φρούριο του Μουγκάτς και αποφυλακίστηκε το 1828. Απέθανε την ώρα που του ανέφεραν ότι ο Καποδίστριας πηγαίνει να αναλάβει Κυβερνήτης της Ελλάδος… Ήταν πολύ καταβεβλημένος.
Η φήμη περί μεγάλων κατορθωμάτων στα μέρη εκείνα έφερε την πρώτη ωφέλεια στην επανάσταση: Επιτάχυνε την κήρυξη της επανάστασης στην κυρίως Ελλάδα και γρήγορα πήρε τεράστιες διαστάσεις. Άλλη μεγάλη ωφέλεια ήταν ότι ο σουλτάνος αναγκάστηκε να κρατάει εκεί ισχυρές δυνάμεις αντί να χτυπήσει με αυτές την επανάσταση…
Νίκος Υφαντής / Πρωινός Λόγος
