Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Ένας σπουδαίος Έλληνας, ένας μεγάλος Ιεράρχης!
Του Αντώνη Μπέζα (*)
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν χρειάζεται όπως κάποιοι πολιτικοί «αγιογραφία». Ήταν «άγιος» εδώ και καιρό. Από την εποχή που εγκατέλειψε με κλονισμένη υγεία το ιεραποστολικό του έργο στην Αφρική και την ακαδημαϊκή του καριέρα ως χαρισματικός καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και με εγκαρτέρηση, υπομονή, επιμονή, περίτεχνη διπλωματία και πραότητα ήλθε στην Αλβανία και αγωνίστηκε για τη διάδοση της Ορθοδοξίας σε μια άθεη χώρα που τον αντιμετώπιζε διαρκώς ως εχθρό της. Ακόμη και φωτογραφική τροποποίηση του Συντάγματος, που στόχευε τον Αναστάσιο, είχε προτείνει η κυβέρνηση Μπερίσα, τον Νοέμβριο του 1994, ζητώντας οι αρχηγοί των μεγάλων θρησκευτικών Κοινοτήτων να είναι υπήκοοι γεννημένοι στην Αλβανία και μόνιμοι κάτοικοι τα τελευταία 20 έτη.
Είναι βέβαιο ότι κάποτε θα γίνει και επισήμως «άγιος». Γιατί το έργο που ανέλαβε και έφερε σε πέρας ήταν τιτάνιο και γιατί ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος που έστειλε η θεία πρόνοια για να σηκώσει το σταυρό του μαρτυρίου κρατώντας όρθιο τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό. Ο άνθρωπος, που η τότε Εκκλησία της Ελλάδας δεν τον ανέχθηκε ούτε ως κανονικό Μητροπολίτη…
Στη μεταπολεμική Αλβανία είχε σημειωθεί ο σκληρότερος διωγμός χριστιανών και μουσουλμάνων της Ευρώπης. Πολλά χρόνια πριν αναλάβει ο Αναστάσιος, ο Ενβέρ Χότζα είχε απαγορεύσει την οποιαδήποτε θρησκευτική έκφραση και είχε αποσχηματίσει τους ιερείς. Οι κληρικοί που είχαν επιβιώσει του κομμουνιστικού καθεστώτος ήταν ηλικιωμένοι και μετρημένοι στα δάχτυλα των χεριών (στην πρώτη κληρικο-λαϊκή συνέλευση στις 1 και 2 Αυγούστου 1991 συμμετείχαν μόνο 13 κληρικοί και 30 λαϊκοί από τις 4 παλαιές Επισκοπές Τιράνων, Κορυτσάς, Βερατίου και Αργυροκάστρου) ενώ όλοι οι ναοί και οι μονές της χώρας ανήκαν στο κράτος και είτε χρησιμοποιούντο για στάβλοι και αποθήκες, είτε είχαν μετατραπεί σε ερείπια.
Χαοτική, λοιπόν, ήταν η κατάσταση στη γειτονική χώρα όταν ο τότε τιτουλάριος Μητροπολίτης Αναστάσιος Γιαννουλάτος ορίστηκε από τον ΟικουμενικόΠατριάρχη Δημήτριοπατριαρχικός έξαρχος και ένα χρόνο μετά, το 1992, έγινε Αρχιεπίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, μιας Εκκλησίας που υπήρχε μόνο στα χαρτιά.
Ύστερα από 34 χρόνια διακονίας στην Αλβανία, αφήνει πίσω του μια αναστημένη, αναστυλωμένη και ακμάζουσα Εκκλησία. Ξεκινώντας από το απόλυτο μηδέν, ανασυγκρότησε 460 ενορίες, αναστύλωσε 60 μοναστήρια και εκκλησίες, ανήγειρε 150 νέους ναούς μεταξύ των οποίων τον περικαλλή μητροπολιτικό ναό της «Αναστάσεως» στα Τίρανα που αποτελεί μνημείο της σύγχρονης εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, χειροτόνησε 145 ιερείς, ίδρυσε θεολογική ακαδημία για την εκπαίδευση των κληρικών, συγκρότησε 50 κέντρα νεότητας και δημιούργησε χειμερινές και θερινές κατασκηνώσεις. Δεν περιορίστηκε όμως μόνο στις εκκλησιαστικές υποδομές. Στον τομέα της υγείας, παράλληλα με το εξαώροφο ιατρικό και διαγνωστικό κέντρο «Ευαγγελισμός» στα Τίρανα λειτούργησε 4 κέντρα υγείας στην υπόλοιπη χώρα. Στην εκπαίδευση λειτουργούν σήμερα 15 νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί, 3 δημοτικά και γυμνάσια, 4 γενικά και 1 εκκλησιαστικό λύκειο και το πανεπιστήμιο «Λόγος» στα Τίρανα. Δεν είναι όλα αυτά ένα μεγάλο θαύμα;
Το 2006, όντας υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, με επισκέφθηκε στην Καραγιώργη Σερβίας και μου μίλησε για το όραμά του. Πίσω από τη γαλήνια μορφή του που απέπνεε σεβασμό, αντιλήφθηκα τη μεγάλη προσπάθεια που κάνει για να επιτελέσει την αποστολή του. Το αίτημά του, πολύ προσεκτικά διατυπωμένο, ήταν να εξισωθεί φορολογικά η Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας με τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων ως προς τα ακίνητα που περιέρχονται στην ιδιοκτησία της από κληρονομιά. Να μην καταβάλλεται δηλαδή, όπως συνέβαινε και με τα Πατριαρχεία, φόρος κληρονομίας όταν Έλληνες υπήκοοι, κυρίως βορειοηπειρωτικής καταγωγής, αφήνουν με διαθήκες ακίνητα στην Εκκλησία της Αλβανίας. Ήταν δίκαιο και λογικό και έπρεπε το ίδιο το ελληνικό κράτος να το είχε προβλέψει.
Εκείνη την περίοδο η κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή είχε στηρίξει έμπρακτα τη Βόρειο Ήπειρο σπάζοντας έξυπνα τη μειονοτική ζώνη που είχε δημιουργήσει ο Χότζα και κατασκευάζοντας, με υπουργό Παιδείας τηνΜαριέττα Γιαννάκου και υφυπουργό Εξωτερικών τον Ευριπίδη Στυλιανίδη, το ελληνικό σχολείο «ΟΜΗΡΟΣ» στην Κορυτσά. Παράλληλα, είχε επαναλειτουργήσει το πρώτο σχολείο που άνοιξε ο Κοσμάς Αιτωλός στη Χιμάρα και για το οποίο πολλοί ομογενείς είχαν χάσει τη ζωή ή την ελευθερία τους επί ολοκληρωτισμού, είχε ανοίξει το Τελωνείου Μαυροματίου ενώ κατασκευάζονταν, με εθνική χρηματοδότηση, ο οδικός άξονας Μαυρομάτι-Κονίσπολη - Άγιοι Σαράντα.
Συνεννοηθήκαμε με το γραφείο του πρωθυπουργού και τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργο Αλογοσκούφη και στην πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου συμπεριλάβαμε τη συγκεκριμένη ρύθμιση. Λίγες εβδομάδες μετά, όταν του τηλεφώνησα για να τον ενημερώσω, του είπα: «Μακαριότατε αυτό που συζητήσαμε έγινε. Όμως πέστε μου κάτι. Έχουν μείνει ακόμη στο μυαλό μου χαραγμένα όσα αναφέρατε για το έργο σας στην Αλβανία. Στον δύσκολο αγώνα που κάνετε, φτάσατε ποτέ στο σημείο να απελπιστείτε;».Ήταν η λάθος λέξη από εμένα. «Όταν πιστεύεις στον Θεό έχεις πάντα στην καρδιά σου την ελπίδα, δεν απελπίζεσαι ποτέ», μου απάντησε.
(*) Ο Αντώνης Μπέζας είναι πρ. υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Υγείας και Εργασίας, πρ. πρόεδρος της ΕΤΑΔ και πρ. βουλευτής Θεσπρωτίας της ΝΔ
