Ήταν μια τολμηρή απόφαση της Ομοσπονδίας Αδελφοτήτων και Ενώσεως της Επαρχίας Πωγωνίου, και μια γενναία απόφαση από την Αδελφότητα Σχωριαδιτών «Η Γέννεσις της Θεοτόκου», να συμφωνήσουν στην διοργάνωση στο χωριό Σχωριάδες του ξεκομμένου Παλαιού Πωγωνίου, μιας κοινής Πωγωνησιακής Πολιτιστική και παραδοσιακής εκδήλωσης.
Και ήταν αξιέπαινη η διαπολιτιστική συνεργασία με τους ανωτέρω συλλογικούς φορείς, του Δήμου Πωγωνίου Ιωαννίνων και του Δήμου Δρόπολης - Πωγωνίου.
Να προσθέσω σε αυτά ότι ήταν μεγάλη και η απόφαση όσων ανταποκρίθηκαν και στο προσκλητήριό μας, μιας «τουριστικής» (!) εξόδου στο ξεκομμένο Πωγώνι, σ' ένα δρομολόγιο που δοκιμάστηκαν αντοχές αυτοκινήτου, οδηγών και συνοδών, που το μόνο συναίσθημα που προκάλεσε ήταν μια ντροπή για την Ελλάδα, για την εκεί κατάστασή του, 32 χρόνια μετά το άνοιγμα των συνόρων.
Για όλους όσοι έφθασαν στο χωριό Σχωριάδες, όπου διοργανώθηκαν αυτές οι Πωγωνησιακές Πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε ένα πανέτοιμο, νοικοκυρεμένο και προοδευτικό χωριό, αποτέλεσε μια έκπληξη η όλη εικόνα του χωριού, η οργάνωση της εκδήλωσης, των χώρων υποδοχής, και ενός γηπέδου όπου παρουσιάστηκε το πρόγραμμα της εκδήλωσης με πρωτόγνωρη επιμέλεια και φιλόξενη ατμόσφαιρα. Ήταν πράγματι κάτι που μας εντυπωσίασε όλους.
Ιστορία και παράδοση
Απ' όσα ακούστηκαν από ειδικούς ομιλητές, παρουσιάστηκαν τα σημαντικότερα ιστορικά, πολιτισμικά και παραδοσιακά στοιχεία του Παλαιού Πωγωνίου αλλά και της κοινής και ταυτόσημης πολιτισμικής ιστορίας και παράδοσης της Δρόπολης.
Τονίστηκε ιδιαίτερα ο Πολιτιστικός και παραδοσιακός χαρακτήρας της εκδήλωσης, με κυρίαρχο στόχο την επικοινωνία των Πωγωνησίων, σε ένα επιθυμητό ψυχικό αντάμωμα, «μια σύναξη, μια τελετουργία, να γευτούμε μαζί ξανά τη ζείδωρη μεταλαβιά μιας κοινής Πολιτιστικής παράδοσης, μιας πανάρχαιας κοινής ταυτότητας». Μιας παράδοσης η οποία, δεν χάθηκε και δεν αλλοιώθηκε στο διάβα του ιστορικού χρόνου, παρ' όλες τις δοκιμασίες πολέμων κινδύνων, και δεινοπαθημάτων, αλλά που δεν άλλαξαν την πολιτισμική ταυτότητα και δεν την μετέτρεψαν σε μια άλλη χαμένη Πατρίδα».
Το ξεκομμένο Πωγώνι είναι η δική μας Πωγωνήσια απόδημη ψυχή», είναι ένα άλλο Καστελόριζο, που διατήρησε ζωντανή την καθαρή ελληνική ντοπιολαλιά σαν ιερό φυλαχτό, είναι αυτό που κρατάει με συνέπεια και σεβασμό και αναλλοίωτο ρυθμό τον πανάρχαιο ισο της πολυφωνικής μελωδίας, η οποία σωρεύει και διαφυλάττει την ιστορική μνήμη, σε αυτή την Πωγωνήσια μουσική παράδοση, την ιστορία, τους θρύλους, τους καϋμούς και τους Μύθους του Γένους.
Δεν είναι χωρίς ιστορική αναφορά ότι κάποια τραγούδια όπως Το Μοναστήρι στους Αγιούς, οι παπάδες απ' τη Σωπική, Αγωπάνω στο Κουτσόκρανο κ.ά., τραγουδιούνται περισσότερα από 200 χρόνια.
Οι ιδιαίτερες αναφορές από την Ιστορία του χώρου γύρω από τα ονομαστά βουνά του Πωγωνίου, η πληθώρα των ιερών προσκυνημάτων, πολλά από τα οποία ιδρύθηκαν από Αυτοκράτορες του Βυζαντίου (Ιουστινιανός, Ανδρόνικος, Κομνηνός, Κωνσταντίνος Πωγωνάτος, με Χρυσόβουλα, προικισμένα μερικά με πολλά προνόμια, αποτελούν μια πολύχρονη ιδιαίτερη σχέση με το ορθόδοξο Χριστιανικό κέντρο την Πόλη. Μερικά ισχυροποιημένα πνευματικά με «Τίμιο ξύλο».
Το όλον Πωγώνι ζει…
Τα πολυφωνικά τοπικά συγκροτήματα και οι χορευτικοί όμιλοι, που πλούτησαν την εκδήλωση, έδειξαν και επιβεβαίωσαν ότι το όλον Παλαιό Πωγώνι ζεί και συνεχίζει να διατηρεί τα πολιτισμικά τζοβαϊρικά του ανόθευτα. Η όλη εκδήλωση χαρακτηρίστηκε ιστορική, και απόδειξε ότι μετά από 110 χρόνια απομόνωσης και δραματικών μετεξελίξεων και διωγμών, το παλιό Πωγώνι ζει ακόμη και αναπνέει την συνέχεια της Πωγωνησιακής πολιτιστικής κληρονομιάς και παράδοσης.
Οι εκπρόσωποι της ελληνικής τοπικής εξουσίας, ο πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο που παρέστη και τίμησε την προσπάθεια, η βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου, πέραν από τους τυπικούς χαιρετισμούς, έχουν στις αποσκευές της εξουσίας πουεκπροσωπούν, την υποχρέωση να δημοσιοποιήσουν αυτό το πολιτιστικό γεγονός και να κινητοποιήσουν την Πολιτεία, με μεγαλύτερη στοργή και αποτελεσματικότητα προς αυτό το κομμάτι του Γένους, όπως το πράττει αναζητώντας τους Κάλας στα Ιμαλάϊα ή στο Αφγανιστάν, στην Μαριούπολη και στη Γεωργία, στο Βιετ Ναμ και στα ακατοίκητα νησιά μας, ψάχνοντας για κάποιον ξεχασμένο κάτοικο.
Το Πωγώνι της εκδήλωσης επισκέφθηκε πρόσφατα και κάποιος Υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας. Πέρασε από τα κακοτράχαλα μονοπάτια που η συνάντηση δύο αυτοκινήτων είναι μια μεγάλη δοκιμασία των οδηγών. Θα ήταν ενδιαφέρον να κάνει ο εν λόγω Υφυπουργός μια μικρή πικρή δήλωση, αν αισθάνθηκε ντροπή σαν Έλληνας επίσημος εκπρόσωπος για τους απανταχού Έλληνες το Γένος, για αυτή την εικόνα στην αυλή της Ηπείρου, στην ποδιά της Πατρίδας.
Οι ώρες που ζήσαμε εκεί άφησαν και ένα δάκρυ στο ποτήρι με το ντόπιο κρασί που ακόμη κάποιοι επιμένουν να παράγουν, στον τόπο που η τοπική ιστορία έχει καταγράψει μια μεγάλη οινοπαραγωγό περιοχή του Πωγωνίου, με την μοναδική συντεχνία, τους γνωστούς Σωπικιώτες βαρελάδες, που διέτρεχαν όλα τα Βαλκάνια κατασκευάζοντας κρασοβάρελα από την Πελοπόννησο μέχρι τη Βλαχιά.
***
Κλείνω αυτό το σημείωμα με σύμπλοκα συναισθήματα, ευτυχίας που μπόρεσα και γεύτηκα την μεταλαβιά αυτής της Πωγωνήσιας παράδοσης, και της οργής και οδύνης από την απουσία μια στοργής για ένα κομμάτι του Γένους μας.
Θα ήταν παράλειψη να μη συγχαρώ και δημόσια την Ομοσπονδία Ενώσεων και Αδελφοτήτων Επαρχίας Πωγωνίου και την Αδελφότητα Σχωριαδιτών που διοργάνωσαν αυτή την πράγματι ιστορική Πωγωνήσια Πολιτιστική Εκδήλωση. Ακούστηκε ακραία αλλά ουσιαστικά πρακτικά και συναφώς χρήσιμη για το γεγονός: Τα σύνορα έπεσαν, σε λίγο η Αλβανία θα είναι στην Ευρωπαϊκή παρέα».
Κώστας Κωστούλας / Πρωινός Λόγος
